معزی، نجف قلی میرزا حسام الدوله (نجف ۱۲۶۵ـ۱۳۵۹ش)
مُعِزّی، نَجَف‌قلی میرزا حسام‌الدوله (نجف ۱۲۶۵ـ۱۳۵۹ش)
(معروف به آقا سردار) پژوهشگر و مترجم ایرانی. از نوادگان عباس میرزای نایب‌السلطنه بود. در بیروت تحصیل کرد و پس از آن به فرانسه و مدتی هم به انگلستان رفت و زبان انگلیسی آموخت. پس از بازگشت به ایران، به خدمت وزارت مالیه درآمد و با سمت معاون مالیۀ فارس به شیراز رفت و با فرصت‌الدولۀ شیرازی دوستی یافت و به اشارۀ او کتاب دُرّۀ نجفی در علم عروض و بدیع و قافیه را نوشت. پس از پنج سال اقامت در شیراز به ریاست مالیۀ ولایات ثلاث منصوب شد و سپس نمایندۀ مجلس شورای ملی در دورۀ سوم بود. مدتی نیز در شاهرود اقامت کرد و پس از تصدی پیشکاری سمنان و دامغان به وزارت راه منتقل شد. با آن‌که عهده‌دار مشاغل عالی بود، بیشتر وقت خود را صرف ترجمه و تألیف کرد و خود نیز مؤسسه‌ای به نام «کانون نور معرفت» بنیاد نهاد که پس از چاپ چند کتاب تعطیل شد. ازجمله آثار اوست: ترجمۀ زندگی ناپلئون بناپارت اثر امیل لودویگ؛ ترجمۀ تاریخ انگلستان و تاریخ امریکا هردو نوشتۀ آندره موروا؛ تاریخ روابط سیاسی ایران با دنیا؛ و تاریخ پطر کبیر.