منوچهرخان گرجی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

منوچهرخان گُرجی ( ـ اصفهان ۱۲۶۳ق)

ملقب به معتمدالدّوله از رجال مشهور دورۀ سلطنت فتحعلی‌شاه و محمدشاه قاجار. جزو اسیرانی بود که در ۱۲۰۹ق آقا محمدخان قاجار پس از آزادی تفلیس به ایران آورد. در ابتدا، در جرگۀ خواجگان حرمسرای فتحعلی‌شاه درآمد ولی سپس ارتقای مقام یافت و به «ایچ آقاسی» (خواجه‌باشی) و «ایشیک آقاسی» (رئیس تشریفات) ملقب شد. در ۱۲۴۰ق حاکم اصفهان و در ۱۲۴۳ق مأمور پرداخت غرامات دولت ایران به روسیه شد. در جنگ‌های دوم ایران و روس (۱۲۴۱ـ۱۲۴۳ق) به حکومت گیلان منصوب گردید تا مانع هجوم روس‌ها به گیلان شود. در‌۱۲۵۱ق مأمور سرکوب حسینعلی‌میرزا، فرمانفرمای فارس، و حسنعلی‌میرزا شجاع‌السلطنه، حاکم اصفهان، شد و پس از سرکوب این دو برادر، حاکم فارس شد. مدتی نیز حاکم کرمانشاه، لرستان و خوزستان بود. در ۱۲۵۴ق وقتی والی اصفهان بود برای سرکوب محمدتقی‌خان چهار لنگ بختیاری به جانب خوزستان لشکر کشید. مردی سخت‌گیر و بی‌رحم و ثروتمند بود. ظاهراً به دین اسلام گرویده بود و در تهران تکیه‌ای ساخت که به تکیۀ منوچهرخان معروف شد. در حکومت اصفهان با علی‌محمد باب از در دوستی درآمد و از وی پذیرایی و حمایت کرد و به پیشرفت بابیه در ایران کمک کرد. چاپخانۀ معتمدی تهران یادگار اوست.