هلیکوپتر
هِلیکوپْتر (helicopter)
(یا: بالگرد) هواگردی موتوردار. نیروی بالابر و نیروی جلوبرندۀ آن از طریق بال چرخنده‌ای در بالای بدنه تأمین می‌شود. هلیکوپتر قادر است به شکل عمودی بلند شود و فرود آید، در همۀ جهات پرواز کند، و در هوا ثابت بماند. موتور آن ممکن است از نوع پیستونی یا جت باشد. شکل اولیۀ آن هواچرخ[۱] (اتوژیرو) بود. بالِ چرخندۀ هلیکوپتر دو یا چند پرّه با سطح مَقطعِ ایروفویل، مثل بال‌های هواپیما، دارد. نیروی بالابر و جلوبرنده با زاویه‌دادن به تیغه‌ها در هنگام چرخش آن‌ها تولید می‌شود. نخستین آزمایش‌ها با به‌کارگیری نحوۀ پیش‌رانش هلیکوپتر در اوایل دهۀ ۱۹۰۰ صورت گرفت و نخستین برخاستن و پرواز کوتاه آن در ۱۹۰۷ با موفقیت صورت گرفت. مهندس اوکراینی امریکایی، ایگور سیکورسکی[۲]، نخستین هواگرد کاربردی تک‌ملخ (پرّه) را در ۱۹۳۹ در امریکا ساخت. هلیکوپتر تک‌ملخ باید ملخ کوچکی هم روی دُم خود داشته باشد تا با نیروی پیچش[۳] یا تمایل بدنه به چرخیدن در جهت مخالفِ ملخ اصلی مقابله کند. در هلیکوپترهایی مانند چینوک[۴]، تولید شرکت بوئینگ[۵]، که دو ملخ دارند، هریک در جهت مخالف هم می‌چرخند و با این‌کار از چرخیدن بدنه جلوگیری می‌کنند. هلیکوپترها کاربردهای متعدد دارند؛ از آن‌جمله جابه‌جایی مسافر، امدادرسانی در زمین و دریا، تعقیب تبه‌کاران، کنترل ترافیک، خاموش‌کردن آتش، و عملیات کشاورزی. در زمان جنگ، از بالگرد برای جابه‌جایی نیرو و تجهیزات در مناطق صعب‌العبور، عملیات شناسایی و حمله‌های هوایی، و حمل مجروحان به مراکز امداد استفاده می‌کنند. در ۱۹۹۶، در ژاپن هلیکوپتِر مخصوص خاموش‌کردن آتش آزمایش شد. این هلیکوپتر با هدف دسترسی به نقاطی طراحی شد که دسترسی به آن‌ها با استفاده از نردبان ماشین‌های آتش‌نشانی امکان‌پذیر نیست. ناوهایی که امروزه ساخته می‌شوند، توان حمل هلیکوپترهایی با بمب زیردریایی و اژدر هدایت‌شونده برای مقابله با زیردریایی‌ها و دسترسی به اهداف زمینی فراتر از برد حملۀ ناو را دارند. به علاوه، از بالگرد برای تعبیه ردیاب صوتی (سونار)[۶] به‌‌منظور شناسایی اهداف خارج از افق رادار ناو هم استفاده می‌کنند. ناوهای بزرگ امکان حمل حدود ۳۰ فروند هلیکوپتر و هواپیمای زودپرواز و عمودپرواز[۷]ی مثل هری‌یر[۸]، را دارند. نیز ← هواچرخ