وقتی همه خوابیم (فیلم)
وقتی همه خوابیم (فیلم) When we are all asleep (movie)
فیلم بلند سینمایی به کارگردانی بهرام بیضایی، تولید سال 1387ش و واپسین فیلم وی در ایران. نگارش فیلمنامه، تهیهکنندگی و تدوین این فیلم نیز برعهدۀ خود بیضایی بوده است. وقتی همه خوابیم فیلمی است در شناسایی مناسبات حاکم بر سینمای ایران، در مراحل تولید فیلمها. فیلم نخستین بار با حضور در بخش مسابقۀ سینمای ایران بیست و هفتمین دوره جشنواره فجر و به صورت گسترده در نوروز 1388 اکران شد و پس از 80 روز اکران در 18 سینما در تهران 330 میلیون و در شهرستانها 170 میلیون و در مجموع 500 میلیون تومان فروخت. وقتی همه خوابیم در جشنوارۀ فیلم فجر در 6 رشته (از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی) نامزد دریافت جایزه بود و نهایتاً سیمرغ بلورین رشتههای بهترین تدوین، بهترین طراحی صحنه و لباس و بهترین چهرهپردازی را دریافت کرد. بیضایی دوسال پس از ساخت و اکران وقتی همه خوابیم ایران را به قصد مهاجرت دائمی ترک کرد و پس از چندی اقامت در اروپا به دعوت بخش ایرانشناسی دانشکدهٔ انسانیّات و علوم دانشگاه استنفورد همراه همسر (مژده شمسایی) و پسرش به امریکا رفت و در آنجا ماندگار شد.
زمان فیلم: 107 دقیقه
خلاصۀ داستان
چکامه چمانی که همسر و فرزندش را در تصادف اتومبیل از دست داده و وکیل خانوادۀ رانندۀ خاطی به او برای دادن رضایت فشار وارد میکند، با مرد تازه از زندان آزاد شدهای (به نام نجات شکوندی) آشنا میشود. چکامه از نجات میخواهد خواهر معتادش، لبخند، را که در سانحۀ اتومبیل کنار شوهرش بوده بکشد. نجات در ابتدا تردید نشان میدهد، ولی پس از ملاقاتی مجدد با لبخند، از او میشنود که این چکامه بوده که با ازدواج با مرد محبوبش، او را به اعتیاد سوق داده و اوست که باید کشته شود. اما نجات هر دو خواهر را ترک میکند. چکامه در حالی که پالتوی نجات را پوشیده با چاووشیها (برادرزنهای نجات) مقابل سینمایی سوخته قرار میگذارد و آنجا را محل استقرار نجات معرفی میکند. چاووشیها به تصور این که او نجات است با چاقو زخمیاش میکنند. نجات متوجه ماجرا میشود و خود را به چکامه میرساند. چکامه در حال مرگ به نجات اعتراف میکند که اصلاً خواهری ندارد و خودش مقابل او نقش لبخند را ایفا کرده و در واقع میخواسته خودش کشته شود تا دیگر درد فقدان شوهر و پسرش را حس نکند.
برخی از بازیگران و عوامل تولید
نویسنده: بهرام بیضایی
تهیهکننده: بهرام بیضایی
تدوینگران: بهرام بیضایی و سپیده عبدالوهاب
فیلمبردار: اصغر رفیعی جم
صدابردار: محمود سماکباشی
صداگذار: حسین ابوالصدق
آهنگساز: محمدرضا درویشی
طراح صحنه: ایرج رامینفر
طراح لباس: آتوسا قلمفرسایی
طراح چهرهپردازی: سعید ملکان
جلوههای ویژه: حمید قلیپور، عباس شوقی و امیر آقابیک
بازیگران: مژده شمسایی (شخصیت اصلی)؛ علیرضا جلالیتبار؛ سیدحسام نواب صفوی؛ شقایق فراهانی؛ سحر دولتشاهی؛ مهرداد ضیایی؛ میرطاهر مظلومی؛ حسین محباهری؛ امیرکاوه آهنینجان؛ سیروس تسلیمی؛ محمد رضایی راد؛ هدایت هاشمی؛ مجید مظفری