ایتالیایی، ادبیات: تفاوت میان نسخه‌ها

<p>ادبیاتی که به زبان ایتالیایی (گویش فلورانس) در سرزمین‌ ایتالیا در قرن ۱۳م پدید آمد و نخست از شعر پرووانسی<ref>Provençal</ref> در جنوب فرانسه تقلید می‌کرد. </p><p>'''قرون وسطا'''. آثار سنت فرانسیس آسیزی<ref>St Francis of Assisi </ref> و یاکوپونه دا تودی<ref>Jacopone da Todi </ref> نشانۀ ایمان مذهبی آن دوره است. گوئیدو گوئینیچلّی<ref>Guido Guinicelli </ref> (ح ۱۲۳۰ـ ۱۲۷۵م) و گوئیدو کاوالکانتی<ref>Guido Cavalcanti </ref> مفهوم معنوی عشق را تعمیم دادند و دانته آلیگِیری<ref>Dante Alighieri</ref>، که ''کمدی الهی''<ref>''Divina commedia/Divine Comedy''</ref> (۱۳۰۷ـ۱۳۲۱م) او را عموماً بزرگ‌ترین اثر ادبی ایتالیا می‌دانند، از ایشان تأثیر پذیرفت. پترارک<ref>Petrarch </ref>، انسان‌گرا (اومانیست) و شاعر بود و برای غزل‌هایش شهرت یافت، در حالی که شهرت بوکاتچو<ref>Boccaccio </ref> اصولاً به‌سبب داستان‌هایش است.</p><p>'''رنسانس'''. ''کمدی الهی'' سرآغاز رنسانس بود. بویاردو<ref>Boiardo </ref> در ''اورلاندوی عاشق''<ref>''Orlando innamorato/Roland in Love'' </ref> (۱۴۸۷م)، به حماسه‌های کارولنژی<ref>Carolingian </ref> پرداخت که بعد لودوویکو آریوستو<ref>Lodovico Ariosto</ref> در ''اورلاندوی خشمگین''<ref>''Orlando furioso/The Frenzy of Roland'' </ref> آن را پس از تغییراتی تکمیل کرد. نیکولو ماکیاولی<ref>Niccolò Machiavelli </ref> و فرانچسکو گوئیتچاردینی<ref>Francesco Guicciardini </ref> (۱۴۸۳م ـ۱۵۴۰) مورّخان مشهور آن دوره‌اند. تورکواتو تاسّو<ref>Torquato Tasso</ref> اثر حماسی خود، ''رهایی اورشلیم''<ref>''Gerusalemme liberata/Jerusalem Delivered''</ref> (۱۵۷۴)، را با نگاه ضدجنبش کاتولیک نوشت.</p><p>'''قرن ۱۷'''. مبالغه‌های شاعرانی همچون جووّانی باتیستا مارینی<ref>Battista Marini </ref> (۱۵۶۹ـ۱۶۲۵) و گابر‌یلو کیابِررا<ref>Gabriello Chiabrera </ref> (۱۵۵۲ـ ۱۶۳۸) از ویژگی‌های این دوره است. در ۱۶۹۰ «آکادمی آرکادیا<ref>Academy of Arcadia </ref>» شکل گرفت، برخی از اعضای آن عبارت بودند از اینوچنتزو فروگونی<ref>Innocenzo Frugoni </ref> (۱۶۹۲ـ۱۷۶۸) و متاستازیو۲۳. سالواتوره رزا۲۴ طنزنویس و ازجمله نویسندگان این دوره بود. در قرن ۱۸ جوزپّه پارینی۲۵ (۱۷۲۹ـ ۱۷۹۹)، بدرفتارهای‌های روزگار خود را به تمسخر گرفت، در حالی که ویتوریو آلفی‌یری۲۶ در نمایش‌نامه‌هایش به خودکامگی حمله کرد. کارلو گولدونی۲۷ کمدی‌هایی نوشت.</p><p>'''قرن ۱۹'''. اوگو فوسکولو۲۸ عمدتاً به‌سبب شعرهای میهن‌پرستانه‌اش مشهور است. جاکومو لئوپاردی۲۹ بزرگ‌ترین شاعر تغزّلی بعد از دانته و نیز استاد نثر ایتالیایی است. آلِسّاندور ماندزونی۳۰ را رمان‌نویس رمانتیک می‌شناسند که در رمان‌نویسان دیگر ازجمله آنتونیو فوگاتسارو۳۱ تأثیر گذاشت. دو تن از شخصیت‌هایی که پس از جوزوئه کاردوتچی۳۲، چهرۀ متأخر و سرشناس ادبی، آمدند عبارت‌ بودند از گابریله دانونتسیو۳۳ که لفّاظ بود و دربارۀ لذت‌جویی و خشونت می‌نوشت؛ همچنین بِنِدِتّو کروچه۳۴، مورخ و فیلسوف، که در میان آنان تنها کسی بود که در آستانۀ قرن بر ادبیات ایتالیایی تسلّط داشت.</p><p>'''قرن ۲۰'''. برخی از نویسندگان عبارت‌اند از جووّانی وِرگا۳۵ و گراتسیا دِلدّا۳۶ (برندۀ جایزه نوبل ۱۹۲۶)، رمان‌نویسان رئالیست، لوئیجی پیراندلّو۳۷، نمایش‌نویس، و اینیاتسیو سیلونه۳۸ و ایتالو اِسوِوو۳۹، هر دو رمان‌نویس. شاعران این دوره عبارت‌اند از دینو کامپانا۴۰ و جوزپّه اونگارتّی۴۱؛ ائوجنیو مونتاله۴۲ و سالواتوره کوازیمودو۴۳ برندگان جایزۀ نوبل و ازجمله نویسندگان مکتب جدید به‌شمار می‌روند. برخی از رمان‌نویس‌های دورۀ پس از فاشیسم عبارت‌اند از آلبرتو موراویا۴۴، کارلو لِوی۴۵، چِزاره پاوِزه۴۶، واسکو پراتولینی۴۷، اِلسا مورانته۴۸، ناتالیا گینزبورگ۴۹، جوزپّه تومازی۵۰ شاهزادۀ لامپِدوزا۵۱، و نویسندگانی چون ایتالو کالوینو۵۲، لئوناردو شاشّا۵۳ و پریمو لِوی۵۴.</p>Battista Marini