جنبش پنجاهه ای
جنبش پنجاهه‌ای (Pentecostal movement)
جنبش تجدید حیات مسیحی در قرن 20م، ملهم از تجربۀ رسولان پس از رستاخیز عیسی مسیح که در روح‌القدس[۱] تعمید یافتند و از قدرت تکلم به اقسام زبان‌ها برخوردار شدند. جنبش پنجاهه، مظهر واکنشی دربرابر الهیات خشک و عبادات صوری کلیساهای سنتی بود در 1906م در امریکا پدید آمد. پیروان آن به نص کلام کتاب مقدس[۲] معتقدند و با اعتقاد به این‌که روح قدسی از جانب خداوند اعطا می‌شود از رهبری کاریزما پیروی می‌کنند. اشخاص بالغ با روح‌القدس تعمید می‌یابند که گمان می‌رود بدان‌ها قدرت شفای بیماران و سخن‌گویی به زبان‌های دیگر (غریبه‌گفتاری) را می‌بخشد. آیین‌ها، غیررسمی و لجام‌گسیخته است و همراه با موسیقی انجیلی و ذکر هَلّلویا[۳] برگزار می‌شود. جنبش پنجاهه‌ای به‌شدت گرایش تبلیغی دارد و نشر انجیل[۴] را یک تکلیف مسیحی می‌داند و این تأکید در دیگر کلیساهای پیرو تفکر کاریزمایی نیز تأثیر گذاشته است. آن را «نیروی سوم» در کلیسای مسیحی نامیده‌اند، زیرا رقیب بزرگی برای کلیسای کاتولیک مسیحی و مذهب پروتستان سنتی محسوب می‌شود. تعداد پیروان آن از دهۀ 1960م گسترش یافت و اکنون از مرز 10میلیون نفر گذشته است. جنبش از 4 آوریل 1906م، که اعضای تشکل هیئت تبلیغی خیابان ازوسا[۵] در لوس آنجلس «تعمید در روح» را تجربه کردند، آغاز شد. به سبب نسبت آن با آیاتی دربارۀ نزول روح‌القدس در کتاب اعمال، آن را گاه جنبش زبان‌ها[۶] نیز نامیده‌اند. در بریتانیا، به نواحی ویلز[۷] و شمال انگلستان راه یافت، ولی توفیق بیش‌تر آن در اسکاندیناوی، امریکای جنوبی، و افریقای جنوبی بود. در امریکا بزرگ‌ترین گروه آن‌ها «مجامع خداوند[۸]» است. شاخه‌های سیاه‌پوستان و سفیدپوستان کلیسای پنجاهه‌ای امریکا در اکتبر 1994م به ایجاد نهاد ملی مختلطی رأی دادند و 88 سال جدایی نژادی را پایان بخشیدند.