لولی، ژان ـ باپتیست (۱۶۳۲ـ۱۶۸۷)

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
(تغییرمسیر از ژان ـ باپتیست لولی)

لولی، ژان‌ـ ‌باپتیسْت (۱۶۳۲ـ۱۶۸۷)(Lully, Jean-Baptiste)

لولي، ژان‌ـ ‌باپتيسْت
ژان ـ باپتیست لولی
Jean-Baptiste Lully
زادروز ۱۶۳۲م
درگذشت ۱۶۸۷م
ملیت فرانسوی ایتالیایی تبار
شغل و تخصص اصلی آهنگ ساز
شغل و تخصص های دیگر رقصنده باله
آثار آلسست (۱۶۷۴)؛ آرمید و رنو (۱۶۸۶)
گروه مقاله موسیقی

(نام اصلی: جووانّی باتّیستا لولّی[۱]) آهنگ‌ساز فرانسوی ایتالیایی‌تبار. آهنگ‌ساز دربار لوئی چهاردهم، پادشاه فرانسه، بود. موسیقی باله و نیز موسیقی نمایش‌نامه‌های مولیر[۲] را می‌ساخت، و با آثاری همچون آلسست[۳] (۱۶۷۴) و آرمید و رِنو[۴] (۱۶۸۶)، اپرای فرانسوی را بنا کرد. در ضمن رقصندۀ باله هم بود. لولی پسر یک آسیابان بود و تحصیلات چندانی نداشت و نواختن گیتار و ویولن را نیز با کمترین راهنمایی فراگرفت. ابتدا به گروهی از نوازندگان دوره‌گرد پیوست، اما در ۱۶۴۶ شوالیه دو گیز[۵] او را کشف کرد و به فرانسه برد، و در آن‌جا شاگردآشپز و جزو خدمتکاران مادموازل دو مونپانسیه[۶]، از خویشاوندان پادشاه، شد؛ وقتی بانویش توانایی لولی را در موسیقی دریافت، او را جزو پیشخدمت‌های شخصی و سرپرست گروه زهی خود کرد. لولی در ۱۶۵۲ به خدمت در دربار لوئی چهاردهم درآمد؛ در آن زمان لوئی چهاردهم ۱۴ سال داشت. لولی رقصندۀ باله، و از ویولن‌نوازان گروه «۲۴ ویولن» پادشاه، و آهنگ‌ساز شد. در ۱۶۵۸ باله‌های خود را ساخت، البته او از ۱۶۵۳ در ساخت برخی باله‌ها شرکت داشت که خود پادشاه در آن‌ها می‌رقصید. در ۱۶۶۱ شهروند فرانسه و آهنگ‌ساز گروه موسیقی پادشاه و در ۱۶۶۲ استاد موسیقی خانوادۀ سلطنتی شد. علی‌رغم تمایلات آشکارا همجنس‌بازانه‌اش، که در آن زمان مجازاتش مرگ بود، همچنان از حمایت دربار برخوردار بود. کادموس و هِرمیون[۷]، نخستین اپرای او، در ۱۶۷۳ خلق شد و در این هنگام اجازه‌نامه‌ای سلطنتی به او دادند که اختیار برنامه‌های اپرایی را کلاً به او واگذار می‌کرد و اجازه‌نامۀ قبلی‌ای که به پیِر پرَن[۸] و روبِر کَمبِر[۹] داده شده بود، را بی‌اعتبار می‌کرد. در ۱۹۷۲ آکادمی رویال دو موزیک[۱۰]، نام نخستین اپرا[۱۱]ی پاریس با ضیافت‌های آمور و باکوس[۱۲]، اولین آثار پاستیچّویی، او گشایش یافت. بیشتر اپراهای لولی با همکاری فیلیپ کینو[۱۳]، و بیشتر باله‌های او نیز با همکاری مولیر ساخته شدند. آخرین اپرای کامل او آکیس و گالاته‌آ[۱۴] (۱۶۸۶) نام داشت؛ او تا آن زمان سبک اپرایی فرانسه را دگرگون کرد، اوورتور قراردادی فرانسوی را تکامل بخشید و نوعی رسیتاتیف همراه دکلمه را وارد آن کرد که جایگزین رسیتاتیف قبلی با همراهی هارپسیکورد شد. در ۱۶۸۷ هنگام رهبری یک ته‌دئِوم برای جشن بهبودی پادشاه، با عصای رهبری پای خود را مجروح کرد و از مسمومیت خونی ناشی از آن درگذشت. اپرای آشیل و پولیکسِن[۱۵] ناتمام او را، پاسکال کُلاس[۱۶] تکمیل کرد. از‌جمله آثار اوست:

اپراها تِزه[۱۷] (۱۶۷۵)، آتوس[۱۸] (۱۶۷۶)، ایزیس[۱۹] (۱۶۷۷)، پْسیشه[۲۰] (۱۶۷۸)، پِرسه[۲۱] (۱۶۸۲)، آمادیس دو گُل[۲۲] (۱۶۸۴).

کمدی ـ باله‌ها. همگی با همکاری مولیر، شامل سیسیلی[۲۳]‌ها (۱۶۶۷)، عاشقان شکوهمند[۲۴] (۱۶۷۰)، و بورژوای اشراف‌منش[۲۵] (۱۶۷۰).

باله‌ها. (برخی احتمالاً با همکاری بوسه[۲۶] و دیگران) بالۀ خشایار[۲۷] (برای اپرای کاوالی[۲۸]، ۱۶۶۰)، بالۀ چهار فصل[۲۹] (۱۶۶۱)، بالۀ موزها (الهگان هنر)[۳۰] (۱۶۶۶)، بالۀ گُل[۳۱] (۱۶۶۹)، پیروزی عشق[۳۲] (۱۶۸۱)، معبد صلح[۳۳] (۱۶۸۵).

موسیقی کلیسایی. میزِرِره[۳۴] (۱۶۴۴)، پلائوده لائِتاره[۳۵] (۱۶۶۸)، دِ پروفوندیس[۳۶] (۱۶۸۳).

 


  1. Giovanni Battista Lulli
  2. Molière
  3. Alceste
  4. Armide et Rénaud
  5. Chevalier de Guise
  6. Mlle de Montpensier
  7. Cadmus et Hermione
  8. Pierre Perrin
  9. Robert Cambert
  10. The Académie Royale de Musique
  11. Opéra
  12. Les Fêtes de L’ Amour et de Bacchus
  13. Philippe Quinault
  14. Acis and Galatea
  15. Achille et Polyxène
  16. Pascal Colasse
  17. Thésée
  18. Atys
  19. Isis
  20. Psyché
  21. Persée
  22. Amadis de Gaule
  23. Le Sicilien
  24. Les Amants magnifiques
  25. Le Bourgeois Gentilhomme
  26. Boësset
  27. Ballet de Xerxès
  28. Cavalli
  29. Ballet des saisons
  30. Ballet des Muses
  31. Ballet de Flore
  32. Le Triomphe de L’amour
  33. Le Temple de La paix
  34. Miserere
  35. Plaude Laetare
  36. De Profundis