سیب و سوران، شهرستان

سیب و سوران، شهرستان
کشور	ایران
استان	سیستان و بلوچستان
بخش	مرکزی، هیدوج، و پسکوه
جمعیت	85,095نفر (1395ش)
موقعیت	نواحی شرقِ جنوبی ایران و مناطق شرقی استان سیستان و بلوچستان
نوع اقلیم	گرم و خشک
ارتفاع از سطح دریا	۱,125متر
تولیدات و صنایع مهم	خرما، غلات و گیاهان و دانه‌های علوفه‌ای
برخی بناهای مهم	قلعۀ پسکوه؛ تپه‌قبر ملا؛ قلعۀ برزاد؛ قلعۀ خشت و گلی شهر سیب
نام لاتین	Sib and Suran
شهر ها و آبادی های مهم	شهرهای سوران، هیدوج و سیب

سیب و سوران، شهرستان (County) Sib and Suran

نقشۀ تقسیمات و موقعیت شهرستان

واقع در نواحی شرقِ جنوبی ایران و مناطق شرقی استان سیستان و بلوچستان، با مرکزیت اداری شهر سوران. در اواخر سال 1386ش، براساس مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 18 آذر 1386ش، ضمن تغییرات و اصلاحاتی در شهرستان سراوان، و با انتزاع دو بخش سیب و سوران و هیدوج (و شهرها و روستاها و اماکن مربوط به آنها) از آن ایجاد شده است. شهرستان اخیر در سال 1400ش نیز مجدداً دچار اصلاحاتی شده و در آن بخش جدیدی (با دهستان‌های مربوطه) تشکیل گردیده است. سیب و سوران در دوره‌های تاریخی دور و از هزاره‌های پیش از میلاد زیستگاه جوامع انسانی و از همان دوران مشتمل بر روستاهای کوچک و بزرگ بوده است. این منطقه در دوره‌های پس از اسلام بخش کوچکی از ناحیۀ تاریخی و بعدتر ایالت مکران بوده؛ در تقسیمات کشوری معاصر ابتدا جزو ایالت بلوچستان و پس از تشکیل استان سیستان و بلوچستان تا اواخر سال 1386ش، بخشی متشکل از چند دهستان و از توابع شهرستان سراوان ذکر شده است.

شهرستان سیب و سوران در حال حاضر متشکل است از 3 بخش، 6 دهستان (با بیش از 350 نقطۀ روستایی و حدود 250 روستای مسکونی) و 3 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های «سیب و سوران» و شندان، و شهرهای سیب و سوران به مرکزیت شهر سوران)، بخش هیدوج (مشتمل بر دهستان‌های هیدوج و کنت، به مرکزیت شهر هیدوج)، و بخش پسکوه (مشتمل بر دهستان‌های پسکوه و سرسوره، به مرکزیت روستای پسکوه). آبادی‌های سوران، هیدوج و سیب به ترتیب در سال‌های 1369، 1383 و 1400ش به شهر ارتقاء یافته‌اند. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان سیب و سوران 85,095نفر بوده است که از این مقدار حدود 18درصد شهرنشین و بیش از 82درصد ساکن نقاط روستایی بوده‌اند. شهرستان سیب و سوران در شرق با شهرستان سراوان، در جنوب شرقی (با مرز تقریبی 20کیلومتری) با کشور پاکستان، در جنوب و غرب با شهرستان مهرستان، و در غرب شمالی و شمال با شهرستان خاش محدود شده است. 12 روستای این شهرستان در بخش هیدوچ در مرز مشترک با پاکستان واقع شده‌اند.

شهرستان سیب و سوران با حدود 6,780کیلومترمربع مساحت و ارتفاع ۱,۱۲۵متر از سطح دریا (در مرکز آن)، به دلیل واقع شدن اغلب اراضی آن در منطقۀ بیابانی به طور کلی دارای آب و هوای گرم و خشک است. از مهم‌ترین مناطق كوهستانی شهرستان می‌توان به كوه بیرک در بخش پسکوه (شمال غربی) اشاره کرد؛ همچنین بخش هیدوج (در جنوب شهرستان) نیز منطقه‌ای كوهستانی است. مهم‌ترین جریان‌های سطحی این شهرستان رودخانه‌های فصلی ماشكید و روتک هستند. شغل بیشتر مردم شهرستان کشاورزی و دامداری و مهم‌ترین تولیدات آنها نخست خرما و بعد از آن غلات و گیاهان و دانه‌های علوفه‌ای (چون ذرت و یونجه)اند. سطح زیر كشت محصولات زراعی و باغی شهرستان سیب و سوران بیشتر از 10هزار هكتار است که از این مقدار 45درصد به كشت باغات (خاصه خرما) و 55درصد به محصولات زراعی اختصاص دارد. مردم این شهرستان بلوچ و سنی حنفی‌اند.

قلعۀ پسکوه مربوط به دورۀ صفوی، تپه‌قبر ملا مربوط به هزارۀ دوم پیش از میلاد تا سده‌های اولیۀ اسلام، و قلعۀ برزاد مربوط به هزارۀ دوم پیش از میلاد تا سده‌های اولیۀ اسلام از آثار تاریخی این شهرستانند. همچنین قلعۀ خشت و گلی شهر سیب با ارتفاع 30متر و مربوط به دورۀ قاجار بلندترین بنای خشت و گلی ایران و جهان است. دو قلعۀ كنت و هیدوج واقع در بخش هیدوج نیز از بناهای مهم تاریخی این شهرستانند.

---