آزادخان افغان
| آزادخان افغان Azad Khan Afghan | |
|---|---|
| درگذشت | شیراز ۱۱۹۵ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | نظامی |
| لقب | خان |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
آزادخان افغان ( - شیراز ۱۱۹۵ق) Azad Khan Afghan
(نام اصلی: آزادبَیْگ سُلَیْمان خَیْلی غَلیجایی) هوتکی غلزایی از سرداران سپاه نادرشاه. آزادخان از بزرگان افغان و داماد اشرف افغان بود که در ۱۱۵۰ق همراه نادرشاه در فتح کابل حضور داشت، و در ۱۱۵۴ق، با وی به ایران آمد و تا نادر زنده بود، از امیران و سرداران او به‌شمار می‌آمد. آزادخان برحسب فرمان نادرشاه به خدمت امیراَصلان‌خان قرخلوی افشار، والی آذربایجان درآمد و بعدها به ابراهیم شاه پیوست و از او لقب «خان» گرفت و به آزادخان معروف شد و از محترمان دربار و سرداران مهم اردوی او گردید. پس از پایان حکومت ابراهیم شاه خیال پیوستن به عثمانیان را داشت و با جمع‌آوری سپاهی از افغانان بر آذربایجان مسلط شد و شهر ارومیه را مقر حکمرانی خویش قرار داد. سپس درصدد تسخیر سایر قسمت‌های ایران برآمد و در دفع کریمخان زند و محمدحسنخان قاجار که از مدعیان سلطنت بودند، تلاش کرد، اما به‌سختی از آن دو شکست خورد. سرانجام در ۱۱۶۹ق ارومیه، مقر حکومت آزادخان، به‌تصرف محمدحسنخان قاجار درآمد و با پیوستن گماشتگان او به اردوی محمدحسنخان، به دورۀ حکومت آزادخان در آذربایجان خاتمه داده شد. آزادخان به عثمانی فرار کرد و در آن‌جا پناهنده شد. پس از چندی کریمخان از آزادخان که به تفلیس رفته بود، دعوت کرد که نزد او بیاید. کریمخان در ارومیه آزادخان را به گرمی پذیرفت و از ۱۱۷۹ تا ۱۱۹۳ق تا زمان مرگ کریمخان، آزادخان در دربار او در شیراز بود. پس از مرگ، طبق وصیت، جسدش را به کابل بردند در آن‌جا دفن کردند.