رقص
رقص (dance)
حرکت موزون و آهنگین بدن که معمولاً به‌همراه موسیقی اجرا می‌شود. هدف اصلی رقص ممکن است مذهبی، جادویی، رزمی، اجتماعی یا هنری باشد. رقص‌هایی که با اهداف اجتماعی یا هنری صورت می‌گیرند، در جوامع غیرسنتی متداول‌اند. رقص‌های آیینی دوران پیش از میلاد، سنت استواری داشتند و رقص یونانیان باستان هنوز هم الهام‌بخش انواع رقص‌های جهان امروزند. با این‌که رقص مردمی و اجتماعی در غرب سابقه‌ای طولانی دارد، سنت رقص در شرق از آن نیز کهن‌تر است. سنت رقص کلاسیک اروپایی از قرن ۱۵ در ایتالیا آغاز شد و نخستین متن مکتوب چاپ‌شدۀ مربوط به رقص به فرانسۀ قرن ۱۶ تعلق دارد. در قرن ۱۷ نخستین مدرسه یا مکتب کلاسیک رقص در پاریس تأسیس شد. قرن ۱۸ شاهد رشد و شکوفایی بالۀ کلاسیک اروپایی، به‌گونه‌ای که امروز می‌شناسیم، بود و بالۀ رمانتیک[۱] در قرن ۱۹ به‌اوج خود رسید. رقص مدرن در قرن ۲۰، با گویشی متفاوت، از بالۀ کلاسیک[۲] فاصله گرفت و با رغبتی که به کشف و تجربۀ فنون جدید و درهم‌آمیختن سنت‌های گوناگون از خود نشان داد، سبک‌ها و طرح‌های متنوعی در خود پدید آورد.
تاریخ رقص در شرق. رقص‌های شرقی احتمالاً کهن‌ترین گونه‌های رقص‌اند. هندوان بر این باورند که جهان را شیوا[۳]، خدای رقص، خلق کرده است و رقص آیینی آن‌ها مشحون از مایه‌ها و مضامین دینی است. نخستین کتاب هندی دربارۀ رقص، با نام ناتیا ساسترا[۴]، هزار سال بیش از همتای اروپایی‌اش قدمت دارد. سابقۀ رقص بوگاکوی[۵] ژاپنی با همراهی ارکستر سنتی موسیقی ژاپن به قرن ۷م باز می‌گردد و هنوز هم در دربار ژاپن اجرا می‌شود. رقصندگان اپرای پکن[۶]، که در دهۀ ۱۹۵۰ نخستین‌بار حیرت مخاطبان غربی را برانگیختند، نمایندگان سنتی بودند که سابقۀ آن به ۷۴۰م بازمی‌گشت؛ همان سالی که امپراتور مینگ هوانگ[۷]، آکادمی پیر گاردن[۸] را تأسیس کرد.
تاریخ رقص در غرب. نخستین نهاد اروپایی، هم‌تراز نهادهای شرقی، در حوزۀ رقص، آکادمی سلطنتی رقص[۹] بود که در ۱۶۶۱، لوئی چهاردهم در پاریس آن را تأسیس کرد. در سنت اروپایی، رقص‌های جمعی همواره به سطوح اجتماعی بالاتر راه یافته‌اند. مثلاً، رقص‌های درباری قرون وسطایی از رقص‌های دهقانی و روستایی منشأ گرفتند. هر دوران، رقص شاخص خود را دارد؛ مثلاً گالیارد[۱۰]، رقص شاخص قرن ۱۶، منوئه[۱۱] شاخص قرن ۱۸، والس[۱۲] شاخص قرن ۱۹، و کوئیک‌استپ[۱۳] شاخص رقص‌های رسمی در نیمۀ نخست قرن ۲۰ است.
رقصِ پاپ. از انواع مشهور رقص پاپ عبارت‌اند از چارلستن[۱۴] در دهۀ ۱۹۲۰، جیترباگ[۱۵] در دهۀ ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰، جایو[۱۶] در دهۀ ۱۹۵۰، توئیست[۱۷] در دهۀ ۱۹۶۰، دیسکو[۱۸] و جاز[۱۹] در دهۀ ۱۹۷۰، و بریک دَنس[۲۰] در دهۀ ۱۹۸۰. به‌طور کلی، رقص پاپ غربی از دهۀ ۱۹۶۰ به بعد از توالی قراردادی حرکات موزون و تماس فیزیکی بین دو رقصنده فاصله گرفته است.
رقص کلاسیک. رقص کلاسیک در نیمۀ دوم قرن ۲۰، با تأثیرپذیری از رقص‌های سایر فرهنگ‌ها، بسیار پرمایه‌تر شده است. گروه‌های رقص، علاوه‌بر روسیه و اروپای شرقی، از اندونزی، ژاپن، کرۀ جنوبی، نیجریه، و سنگال[۲۱] نیز به غرب سفر می‌کنند. در دهۀ ۱۹۷۰، رقص جاز از رقص‌های پرطرفدار بود و مت متوکس[۲۲] پیش‌گام آن در امریکا به‌شمار می‌آمد؛ رقص جاز، عناصری از باله، رقص مدرن، تَپ دَنس[۲۳]، رقص کلاسیک هندی، رقص امریکای جنوبی، و رقص افریقایی ـ امریکایی را با یکدیگر ترکیب کرده است. رقص آزاد[۲۴] تا حدودی بر باله استوار است و در آن عناصری نیز از جاز، رقص‌های بومی، و رقص مدرن به‌چشم می‌آید.
- ↑ romantic ballet
- ↑ classical ballet
- ↑ Shiva
- ↑ Natya Sastra
- ↑ Bugaku
- ↑ Peking (Beijing) Opera
- ↑ Emperor Ming Huang
- ↑ Pear Garden Academy
- ↑ L’académie Royale de Danse
- ↑ galliard
- ↑ minuet
- ↑ waltz
- ↑ quickstep
- ↑ Charleston
- ↑ jitterbug
- ↑ jive
- ↑ twist
- ↑ disco
- ↑ jazz
- ↑ break dancing
- ↑ Senegal
- ↑ Matt Mattox
- ↑ tap dance
- ↑ freestyle dance