آزادی مشروط
آزادی مشروط (Parole)
اعطای آزادی به شخص بزهکار، با توقف مشروط اجرای حکم، با هدف اصلیِ اصلاح بزهکار و بازگشت او به جامعه. ماده واحدۀ قانون مجازات دربارۀ آزادی مشروط زندانیان که در ۲۳/۱۲/۱۳۳۷ش به تصویب رسید، شرایط و تشریفات اعطای آزادی مشروط را معین و نحوۀ اعمال آن را توسط دادگاه مشخص کرده است. هم‌اکنون مواد ۳۷ تا ۴۰ قانون مجازات اسلامی، با تغییراتی تکرار همان شرایط است. آزادی مشروط مختص مجازات حبس تعزیری و بازدارنده است، و مشمول محکومین به دیگر مجازات‌های مصرحه در قانون نمی‌شود. به موجب مادۀ ۳۸ این قانون، دادگاهِ صادرکنندۀ حکم قطعی محکومیت در شرایط زیر می‌تواند حکم به آزادی مشروط محکوم بدهد: ۱. محکوم برای اولین‌بار به علت ارتکاب جرمی به مجازات حبس محکوم شده و نیمی از مجازات را گذرانده باشد؛ ۲. در طول مدت اجرای مجازات مستمراً از خود حسن اخلاق نشان داده باشد؛ ۳. از اوضاع او معلوم شود که دیگر مرتکب جرمی نخواهد شد؛ ۴. در حد امکان ضرر و زیان مورد حکم دادگاه یا مورد موافقت را پرداخته باشد و یا ترتیب پرداخت آن را بدهد و در مورد حبس توأم با جزای نقدی، مبلغ مزبور را پرداخته و یا با موافقت رئیس حوزۀ قضایی ترتیبی برای پرداخت آن داده باشد. موارد فوق باید به تأیید رئیس و قاضی ناظر زندان و یا رئیس حوزۀ قضایی برسد و شرط آخر نیز باید توسط قاضی اجراکنندۀ حکم تأیید شود. دادگاه در متن حکم آزادی مشروط شرایطی را که شخص محکوم در مدت آزادی مشروط باید رعایت کند، ازقبیل سکونت در محل معین و یا معرفی نوبه‌ای خود به مراکز معین، را تعیین و قید می‌کند که در صورت تخلف وی از این شرایط یا ارتکاب جرم مجدد بقیه محکومیت وی به مرحلۀ اجرا درمی‌آید. صدور حکم آزادی مشروط منوط به پیشنهاد سازمان زندان‌ها و تأیید دادستان یا دادیار است و مدت آن کمتر از یک‌سال و زیادتر از پنج سال نخواهد بود.