روبنس، پتر پل (۱۵۷۷ـ۱۶۴۰)

پتر پل روبنس Peter Paul Rubens
زادروز	زیگن، وستفالی۱۵۷۷م
درگذشت	۱۶۴۰م
ملیت	فلاندری
شغل و تخصص اصلی	نقاش
آثار	تابلوی هتک ناموس دختران لیوکیپوس (۱۶۱۷م؛ نگارخانه قدیمی، مونیخ)، پایین‌آوردن پیکر مسیح از صلیب (ح ۱۶۱۱ـ۱۶۱۴م؛ کلیسای جامع آنتورپ)
گروه مقاله	نگارگری و مجسمه سازی جهان
جوایز و افتخارات	استاد افتخاری هنر در دانشگاه کیمبریج

روبنس، پتر پل (۱۵۷۷ـ۱۶۴۰م)(Rubens, Peter Paul)

پايين آوردن مسيح از صليب اثر پتر پل روبنس

نقاش فلاندری. از نقاشان نام‌آور دورۀ باروک بود. شور باروک ایتالیایی را به شمال اروپا برد، و آثار دینی و تمثیلی بی‌شماری برای کلیساها و کاخ‌ها آفرید که نشان از احاطه‌اش بر جلوه‌های نمایشی و حرکتی در پرده‌های بزرگ، و شیفتگی‌اش به رنگ‌ها و بافت‌های پرمایه دارند. تک‌چهره نیز می‌کشید و در سال‌های آخر عمر به منظره‌پردازی هم پرداخت. تابلوی هتک ناموس دختران لئوکیپوس (۱۶۱۷م؛ نگارخانۀ قدیمی، مونیخ) نمونه‌ای از‌ آثار اوست. روبنس از نقاشی خسته نمی‌شد؛ در کمتر از ۴۰ سال، بیش از ۳ هزار اثر آفرید. درون‌مایه‌های متعددی را تصویر کرد: دینی، ازجمله پایین‌آوردن پیکر مسیح از صلیب (ح ۱۶۱۱ـ۱۶۱۴م؛ کلیسای جامع آنتورپ)؛‌ تک‌چهره، همچون پردۀ مشهور به کلاه‌ حصیری (ح ۱۶۲۰م؛ نگارخانۀ ملی لندن)؛ زندگی روستایی، ازجمله تابلوی کِرمِس (ح ۱۶۲۲م؛ لوور)؛ تمثیلی، همچون جنگ و صلح (ح ۱۶۲۹ـ۱۶۳۰م؛ نگارخانۀ ملی، لندن)؛ و منظره، ازجمله قلعۀ استِین (ح ۱۶۳۵ـ۱۶۳۷م؛ نگارخانۀ ملی لندن). روبنس در رنگ‌پردازی و اصول تکنیکی بسیار مهارت داشت. شیوۀ ممتازی در نقاشی رنگ‌وروغن ابداع کرد که در آن سایه‌ها را با رنگ رقیق، و روشنایی‌ها را با قلم‌موی سرشار از رنگ می‌ساخت. تأثیر او در نقاشان دیگر، ولاسکز، واتو، دُلاکروا، کانستبل، و دیگران، حد و مرز نداشت. روبنس مجموعه‌دار بزرگی هم بود (مرمرینه‌های باستانی و سنگ‌های قیمتی، تصاویر، نسخ خطی، و کتاب گردآوری می‌کرد). با علوم قدیم آشنایی داشت و با اهلِ فضل در سراسر اروپا مکاتبه می‌کرد. نیز دیپلماتی بود که پنج زبان می‌دانست. روبنس در زیگن، وستفالی، به‌دنیا آمد؛ در ۱۵۸۷م او را به آنتورپ بردند. نقاشی را از استادان «رمانتیست»، توبیاس ورهاخت، آدام وان نورت، و اتو وان وِن، آموخت. در ۱۵۹۸م عضو صنف نقاشان آنتورپ شد. به ایتالیا رفت و نقاش دربار وینچنتسو گنتساگا، دوکِ مانتوا، شد (۱۶۰۰ـ۱۶۰۸م)، و تک‌چهره‌های بسیاری از اشراف کشید. مطالعۀ آثار استادان ایتالیایی، به‌ویژه تیسین و ورونزه، در ونیز از عوامل عمدۀ رشد استعدادهای او بود. اوج هنرنمایی‌اش در نقاشی‌های دینی بزرگش (۱۶۰۹ـ۱۶۲۱م) برای کلیسای جامع و کلیسای یسوعیان آنتورپ مشهود است؛ گویی روبنس در این آثار، با بهره‌برداری از همۀ تمهیدات آرایشی و نمایشیِ سبک باروک، روح نهضت ضد پروتستان را جلوه‌گر می‌سازد. همین هنر تزیینی باشکوه را در مقیاسی بزرگ‌تر در دورۀ آثار غیردینی‌اش از زندگی ماری دو مدیچی به‌کار گرفت (۱۶۲۲ـ۱۶۲۵م). به‌سبب مأموریت‌های دیپلماتیک، در ۱۶۲۸م به اسپانیا رفت، و در آن‌جا از فیلیپ چهارم تک‌چهره‌ ساخت، و با ولاسکز دیدار کرد. در سال‌های ۱۶۲۹ـ۱۶۳۰م نیز به لندن رفت و استاد افتخاریِ هنر در دانشگاه کیمبریج شد، و سقف تالار ضیافت وایت‌هال را نقاشی کرد (که مرمت شده، و موجود است). در ۱۶۳۰م به آنتورپ بازگشت، و با دختر ۱۶ساله‌ای با نام هلنا فورمان ازدواج کرد، که در نقاشی‌های دینی و اسطوره‌ای گوناگونش حضور یافت؛ چندین تک‌چهره نیز از او کشید.

 

---