ادیان سری

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

اَدْیانِ سِرّی (mystery religion)

آیین[۱]هایی در عهد باستان که تنها خواص را در آن‌ها راه بود. آیین‌های دمتر[۲] (←الئوسیسی، آیین‌هایدیونوسوس[۳]، کوبله[۴]، ایزیس[۵]، و میترا[۶]/مهر از زمرۀ آن‌ها بودند. شالودۀ برخی از آن‌ها را آیین باروری تشکیل می‌داد که در آن خدایی می‌مرد و زنده می‌شد و پیروانش گوشت و خون می‌خوردند تا به وصال او نایل شوند و زندگی پس از مرگ نصیبشان شود. مسیحیت[۷] در اوایل بسیار متأثر از ادیان سرّی بود. قدیمی‌ترین اسرار شناخته‌شده دست‌کم به حدود ۱۸۷۵پ‌م بازمی‌گردد و با افسانۀ اُزیریس[۸] در مصر ارتباط می‌یابند. یونانیان باستان آیین‌های سرّی محلی بسیار داشتند و اسرار دیونوسوسی و اورفئوسی[۹] در بسیاری از نقاط جهان هلنی متداول بودند. در قرن ۲پ‌م با تجزیۀ امپراتوری اسکندر و شروع دوران یونانی ـ رومی، ادیان سرّی جانی تازه گرفتند و یکدیگر را تحت تأثیر قرار دادند. آیین مهر (← میترائیسم) محصول این دوره است. در الهیات مسیحی، سِرّ به امری اطلاق می‌شود که بی‌کمک وحی[۱۰] بر عقل انسانی پوشیده است و حتی پس از آن که وحی شد از حدود فهم انسان بیرون است. نمونه‌ای از آن تثلیث[۱۱] است. افخارستیا[۱۲] را «اسرار مقدس[۱۳]» نامیده‌اند، اول به سبب آن‌که ساکرامنت[۱۴] است و دوم بدین سبب که در کلیسای قدیم تعمیدنیافتگان[۱۵] اجازۀ حضور در تمامی آن را نداشتند.



  1. cult
  2. Demeter
  3. Dionysus
  4. Cybele
  5. Isis
  6. Mithras
  7. Christianity
  8. Osiris
  9. Orphism
  10. Revelation
  11. Trinity
  12. Eucharist
  13. Holy Mystries
  14. Sacrament
  15. unbaptized