ازارقه
اَزارِقه
پیروان نافِعِ بن اَزْرَق، ملقب به ابوراشد، که در اواخر سلطنت یزید بن معاویه (۶۰ـ۶۴ق) خروج کرد، از افراطی‌ترین فِرَق خوارج. نافع مخالفانش را مشرک خواند و کشتن زنان و فرزندان آنان را جایز شمرد. پس از نافع پیروانش به ترتیب با عُبِیدالله بن ماحوز ( ـ۶۶ق)، زُبِیر بن ماحوزی و قطری بن الفجأة بیعت کردند. در ۶۸ق، میان خوارج ازرقی به رهبری زبیر و قطری، و سپاهیان حجاج بن یوسف با فرماندهی مهلّب بن ابی صفره، نبردهایی طولانی و خونین درگرفت که گسترۀ آن از فارس تا خوزستان، رود کارون، حوالی بصره، اصفهان، سیستان و کرمان می‌رسید. مهلّب بسیاری از آنان را کشت و با قتل قطری ازارقه پراکنده و از آن حدود رانده شدند. این گروه که از متعصّب‌ترین خوارج بودند، علی (ع) را کافر و قتل او را برحق می‌دانستند. آنان با تکیه به اصل «لا حُکمَ اِلّا لِله»، فقط اعضای گروه خود را مسلمان واقعی می‌دانستند و تنها پایگاه خود را «دارالاسلام» می‌خواندند، سرزمین مسلمین را «دارالحرب» می‌دانستند. حضور در نماز جماعتشان، ازدواج با آنان و خوردن ذبیحه‌شان را جایز نمی‌شمردند و خیانت‌کردن در امانت ایشان را روا می‌داشتند. به اعتقاد آنان خون زن و فرزند خوارجی که جنگ نکنند حلال است؛ مرتکبان کبیره جملگی کافرند و به دوزخ می‌روند.