جنبش آزادی بخش مردم ایران
جنبش آزادی‌بخش مردم ایران
(یا: جاما) از گروه‌های سیاسی ـ مذهبی فعال اسلامی ضد استبدادی و ضدسلطنتی با گرایش‌های سوسیالیستی و ناسیونالیستی. این گروه یک بار در اوایل دهۀ ۱۳۴۰ در قالب تشکلی مخفی و معتقد به مبارزۀ مسلحانه و بار دیگر در اواخر دهۀ ۱۳۵۰ در آستانۀ انقلاب اسلامی به‌‌عنوان سازمانی حزبی با فعالیت سیاسی علنی تشکیل شد. جاما هر دو بار در واقع تداوم فعالیت‌های جمعیت خداپرستان سوسیالیست و جمعیت آزادی مردم ایران بود که پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، با نام حزب مردم ایران به فعالیت مخفی علیه رژیم کودتا پرداخت. در کنگرۀ فروردین ۱۳۴۱ حزب، بعضی از اعضا از‌جمله دکتر کاظم سامی و دکتر حبیب‌الله پیمان خواستار اتخاذ خط‌مشی مسلحانه شدند که حزب با آن موافقت نکرد. در اواخر تابستان ۱۳۴۳ سامی و پیمان به‌اتفاق گروهی از همفکران خود به تشکیل جنبش آزادی‌بخش مردم ایران (جاما) اقدام کردند. جاما عمدتاً در تهران و انزلی فعالیت داشت. در مرداد ۱۳۴۴ اعضای جاما در این دو شهر دستگیر و محاکمه شدند. در آستانۀ پیروزی انقلاب اسلامی، دکتر کاظم سامی به‌اتفاق برخی دیگر از فعالان سیاسی به تشکیل «جنبش انقلابی مردم مسلمان ایران (جاما)» پرداخت. جاما در برخی انتخابات و دیگر فعالیت‌های سیاسی و حزبی مشارکت داشت. در دهۀ ۱۳۶۰ش فعالیت‌های جاما محدود شد و در آذر ۱۳۶۷، با قتل دکتر سامی، جاما عملاً از‌میان رفت.