ابن طاووس، علی بن موسی (حله ۵۸۹ ـ بغداد ۶۶۴ق)

ابن طاووس، علی بن موسی (حلّه ۵۸۹ ـ بغداد ۶۶۴ق)

علی بن موسی بن طاووس
زادروز	حله ۵۸۹ق
درگذشت	بغداد ۶۶۴ق
ملیت	عراقی
شغل و تخصص اصلی	محدث و متکلم
شغل و تخصص های دیگر	مورخ
آثار	الاقبال لصالح الاعمال؛ جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع؛ الطرایف فی معرفه مذاهب الطوایف؛ محاسبة النفس؛ مصباح‌الشریعه؛ المَلاحم و الفِتَن؛ اللهوف علی قتلی الطفوف؛ فرج‌المهموم فی تاریخ علماء‌النجوم؛ فلاح‌السائل و نجاح‌المسائل؛ مصباح‌الزائر
گروه مقاله	دین اسلام
خویشاوندان سرشناس	عبدالکریم بن احمد بن طاووس (برادرزاده)

(رضی الدین علی بن موسی بن طاووس، مشهور به سید بن طاووس) محدث، مورخ و متکلم امامی. در حلّه و بغداد و عتبات عالیات به فراگیری دانش پرداخت و بخش عمده از زندگی خود را در بغداد و در دوران خلافت عباسیان زیست. مورد احترام و علاقه خلفای زمان خود بود اما به درخواست خلیفه برای تصدی منصب قضا، مقام نقابت علویان عراق، و مقام وزارت پاسخ منفی داد. هنگام هجوم مغولان به عراق، سید به‌دلیل موقعیت سیاسی و نفوذ کلامی که داشت تلاش کرد تا از ویرانی و خون‌ریزی بکاهد. هلاکوخان، مقام نقابت علویان را به وی پیشنهاد کرد و سید به سفارش خواجه نصیرالدین طوسی، هرچند به اکراه، آن را پذیرفت (۶۶۱) و تا آخر عمر این مقام را برعهده داشت. سید بن طاووس در سلسله عالمان و محدثان شیعی از اعتبار والایی برخوردار است و اعتبار او به‌دلیل دانش گسترده و تألیفات متنوع به‌ویژه پارسایی اوست. سید هرچند در مباحث فقهی دست داشت اما از پرداختن به آن پرهیز کرده و در میان تألیفات بسیار او تنها یک اثر فقهی دیده می‌شود. علامه حلّی و نیز برادرزاده‌اش عبدالکریم بن احمد بن طاووس از شاگردان او بودند و از او اجازۀ روایت داشتند. ابن طاووس کتابخانه بزرگ و معتبری داشت که خود فهرستی از آن تحت عنوان «سعدالسعود» تهیه کرده بود. اخیراً کتابی به نام «کتابخانۀ ابن طاووس» نوشته اتان کولبرگ درباره این کتابخانه و محتوای آن منتشر شده است. از او تألیفات بسیاری در زمینه‌های کلام، حدیث، رجال، اخلاق و ادعیه برجای مانده و بسیاری از آن‌ها به فارسی برگردانده شده است. ازجمله آثار اوست: الاقبال لصالح الاعمال مشهور به اقبال؛ جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع، این کتاب توسط حاج شیخ عباس قمی به فارسی ترجمه شده؛ الطرائف فی معرفةِ مذاهب الطوائف، با ترجمۀ فارسی؛ محاسبة النفس؛ مصباح‌الشریعه؛ المَلاحم و الفِتَن؛ اللهوف علی قتلی الطفوف، مشهور به لهوف، با ترجمه‌های متعدد به فارسی؛ مهج‌الدعوات و منهج‌العبادات، با ترجمه فارسی؛ فرج‌المهموم فی تاریخ علماء‌النجوم؛ فلاح‌السائل و نجاح‌المسائل؛ مصباح‌الزائر.