دستگاه گوارش: تفاوت میان نسخه‌ها

همه اندام‌ها و بافت‌های [[بدن]] در گوارش غذا مشارکت دارند. در جانوران، این اندام‌ها شامل [[دهان]]، [[معده]]<ref>stomach</ref>، [[روده|روده‌]]<ref>intestine</ref>ها، و غدد مرتبط با آن‌هایند. طی فرآیند [[گوارش]]<ref>digestion</ref>، غذا با روش‌های فیزیکی و شیمیایی به عناصر مختلفی تجزیه می‌شود که بدن برای به‌دست آوردن [[انرژی (زیست شناسی)|انرژی]] و تولید و ترمیم بافت به آن‌ها نیاز دارد. گوارش از دهان شروع و در معده کامل می‌شود. بعد از آن، بیشتر مواد مغذی در رودۀ کوچک<ref>small intestine</ref> جذب می‌شوند، از دیوارۀ روده به جریان [[خون]] وارد می‌شوند، و باقی‌ماندۀ غذا تغلیظ شده و به‌صورت [[مدفوع]]<ref>faeces</ref> در رودۀ بزرگ ذخیره می‌شود. پرندگان دو اندام گوارشی اضافی، با نام [[چینه دان|چینه‌دان]]<ref>crop</ref> و [[سنگدان]]<ref>gizzard</ref>، دارند. در جانوران کوچک‌تر و ساده‌تر، مثل عروس‌های دریایی، دستگاه گوارش شامل یک فرورفتگی ساده، معروف به حفرۀ گوارشی، و یک دهان است که غذا از آن‌جا به‌داخل برده می‌شود. مواد هضم‌شدنی در این حفره حل و جذب، و باقی‌ماندۀ غذا از دهان بیرون ریخته می‌شود. دستگاه گوارش انسان در اصل مشتمل بر [[لوله گوارش|لولۀ گوارش]]<ref>alimentary canal</ref> است؛ یعنی مجرایی که از دهان شروع می‌شود و تا [[حلق]]<ref>pharynx</ref>، [[مری]]<ref>oesophagus</ref>، معده، رودۀ کوچک و بزرگ، و راست‌روده ادامه می‌یابد و به مخرج ختم می‌شود. غذا از طول این مجرا با کمک حرکات دودی عبور می‌کند. این حرکات بر اثر انقباض و استراحت متناوب و غیر ارادی ماهیچۀ جدار لوله گوارش ایجاد شده و باعث نرم‌شدن غذا و مخلوط‌شدن آن با شیره‌های گوناگون گوارشی می‌شود. بیشتر شیره‌های گوارشی حاوی آنزیم‌های گوارشی<ref>digestive enzymes</ref>اند؛ موادی شیمیایی که واکنش‌های تجزیۀ غذا را سرعت می‌بخشند. شیره‌های گوارشی<ref>digestive juices</ref> دیگر نیز از غدد بزاقی کیسۀ صفرا و لوزالمعده، که بخشی از لولۀ گوارش‌اند، به‌داخل این لوله ترشح می‌شوند. ‌چربی‌ها، [[پروتیین|پروتئین]]<ref>protein</ref>‌ها، و [[کربوهیدرات|کربوهیدرات‌]]<ref>carbohydrate</ref>ها، شامل [[نشاسته]]<ref>starches</ref>‌ها و مواد قندی غذاها، حاوی مولکول‌های بسیار پیچیده‌ای‌اند و تجزیه می‌شوند. (← [[رژیم غذایی]]<ref>diet</ref>؛ [[تغذیه]]<ref>nutrition</ref>). نشاسته‌ها و مواد قندی پیچیده<ref>complex sugars</ref> به قند‌های ساده<ref>simple sugar</ref>، [[چربی]]<ref>fat</ref>ها به اسیدهای چرب<ref>fatty acids</ref> و [[گلیسرول]]<ref>glycerol</ref>، و پروتئین‌ها به [[اسید آمینه|اسیدهای آمینه]]<ref>amino acids</ref> و [[پپتید|پپتیدها]]<ref>peptides</ref> تبدیل می‌شوند. غذاهایی مانند [[ویتامین]]<ref>vitamins</ref>ها، مواد معدنی<ref>minerals</ref>، و [[آب]] برای جذب و ورود به جریان خون نیازی به تجزیه ندارند. رودۀ کوچک، که محل اصلی گوارش و جذب است، به سه بخش [[دوازدهه]]<ref>duodenum</ref>، تهی‌روده<ref>jejunum</ref>، و تهی‌گاهی<ref>leum</ref> تقسیم می‌شود. سطح غشای مخاطی<ref>membrane</ref> روده را تعداد فراوانی برجستگی‌های ریز با نام پُرز<ref>villi</ref> می‌پوشاند که سطح جذب را افزایش داده و باعث انتشار مواد غذایی گوارش‌یافته به مویرگ‌های واقع در زیر بافت پوششی<ref>epithelium</ref> می‌شوند.