اعتصامی، یوسف (تبریز ۱۲۵۳ـ تهران ۱۳۱۶ش)

یوسف اعتصامی

اِعتِصامی، یوسف (تبریز ۱۲۵۳ـ تهران ۱۳۱۶ش)

یوسف اعتصامی
زادروز	تبریز ۱۲۵۳ش
درگذشت	تهران ۱۳۱۶ش
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	مترجم
شغل و تخصص های دیگر	نویسنده
لقب	اعتصام الملک
آثار	تربیت نسوان (یا همان ترجمه تحریر المراه قاسم امین مصری ، تبریز، ۱۳۱۸ق)- ترجمه تیره بختان (که بعدها با نام بینوایان ترجمه شد، تهران، ۱۳۰۳ش)
گروه مقاله	زبان شناسی و ترجمه

(ملقّب به اعتصام‌الملک) نویسنده و از نخستین مترجمان آثار غربی به زبان فارسی. در زادگاهش و نزد پدر به فراگیری ادبیات فارسی و زبان‌های عربی، ترکی عثمانی و فرانسه پرداخت. در خط‌های نسخ، نستعلیق، شکسته و سیاق مهارت یافت و نیز علوم قدیم، مانند فقه، اصول، منطق، کلام و حکمت را آموخت. مجلۀ بهار را به‌راه انداخت (۱۳۲۸ـ۱۳۲۹ق). سال‌ها نیز ریاست کتابخانه مجلس شورای ملی را به‌عهده داشت. بیشتر آثار او ترجمه است. از آثارش: مقدمه بر چند بند در مصیبت خامس آل عبا از علی ادیب خلوت (تبریز، ۱۳۱۱ق)؛ تربیت نسوان که ترجمۀ تحریر‌المرأة قاسم امین مصری است (تبریز، ۱۳۱۸ق)؛ ثورة‌الهند یا المرأة‌الصابرة (مصر، ۱۳۱۸ق)؛ قلائدالادب فی شرح اطواق‌الذهب (تبریز، ۱۳۱۹ق)؛ سفینۀ غواصه (یا سیاحت تحت‌البحر) که ترجمۀ‌ اثری از ژول ‌ورن است و اول‌بار در مجلۀ گنجینۀ فنون به صاحب‌امتیازی سیدحسن تقی‌زاده در تبریز به‌چاپ رسید. بعدها با نام بیست هزار فرسنگ زیر دریا منتشر شد (۱۳۲۰ق)؛ خدعه و عشق که ترجمۀ نیرنگ و عشق از فریدریش شیلر است (تهران، ۱۳۲۵ق)؛ ترجمۀ تیره‌بختان که بعدها با نام بینوایان ترجمه شد (تهران، ۱۳۰۳ش)؛ فهرست کتابخانۀ مجلس شورای ملی (۳ جلد، ۱۳۰۵، ۱۳۱۱ و ۱۳۱۶ش)؛ سیاحت‌نامۀ فیثاغورس در ایران (تهران، ۱۳۱۴ش). وی پس از درگذشت در آرامگاه خانوادگی خود در جوار حضرت معصومه در قم به‌خاک سپرده شد.