احوال و آثار محمد بن جریر طبری

یکی از چاپ‌های کتاب

کتابی پژوهشی در زندگانی و آثار محمد بن­ جریر طبری، نوشتۀ علی­‌اکبر شهابی به فارسی. شهابی این رسالۀ نه‌چندان بلند را در سال 1314ش با استناد به گفته‌ها (نوشته‌ها)ی خود طبری (تاریخ طبری، تفسیر طبری، اختلاف‌الفقها و...) و تألیفات شاگردانش و همچنین با استفاده از آثار تاریخی دیگری چون مروج الذهب، مجمع‌الادباء، کامل‌التواریخ ابن اثیر و الفهرست ابن ندیم نوشته و در تجدید نظری که بر پژوهش خود داشته، از آثار تحقیقی معاصران (از جمله سبک‌شناسی بهار) نیز در تکمیل و تنقیح آن استفاده کرده است. این اثر نخستین بار، سال 1335 در تهران چاپ و نشر یافته و پس از آن در سال‌های پیش و پس از انقلاب اسلامی چندین مرتبه (تا پیش از دو دهۀ اخیر) توسط انتشارات اساطیر و مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران تجدید چاپ شده است.

گزارش محتوا

جز فهرست مطالب و دیباچۀ مؤلف (ابتدای کتاب) و فهرست اعلام، فهرست کتب و فهرست مکان‌ها (انتهای کتاب)، این اثر در دو بخش تدوین یافته است: بخش نخست زندگانی علمی، احوال و رفتار طبری و بخش دوم آثار و نوشته­‌های اوست.

• بخش نخست دربردارندۀ مطالبی چون نام و نسب، زادگاه، چه‌گونگی فراگرفتن علوم و آداب، استادان نامدار، سفرهای علمی و تحصیلی (همچون نخستین سفر وی به ری برای فراگیری علم حدیث)، راه­یابی­‌اش به بغداد، سفر به بصره، کوفه، مصر و شام و بازگشت به مازندران و آغاز برخورد و جدال او با حنبلیان و آزاری که آنها به او رسانیدند، است. در این بخش جایگاه علمی و دانسته­‌های طبری، اخلاقیات و رفتار اجتماعی، اشعار، برخی عادات و ویژگی‌­های وی و نیز نقل عقاید دیگران دربارۀ مذهب و معتقدات طبری نیز درج شده است.

• در بخش دوم آثار و تألیفات طبری با بررسی زمینه‌های تاریخی و اهمیت آنها مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است.

---