آرسنیک: تفاوت میان نسخه‌ها

آرسنیک (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۶ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۰۵

۲۵ بایت اضافه‌شده ، ۲ سال پیش

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Mohammadi2

سرویراستار، ویراستار

۳۷٬۶۲۰

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-آرسِنیک (arsenic)<br/> عنصری نیمه‌فلزی (شبه‌فلز<ref>metalloid</ref>)، شکننده، به‌رنگ سفید مایل به خاکستری، با علامت اختصاری As، عدد اتمی ۳۳، و جرم اتمی نسبی ۷۴.۹۲. در بسیاری از سنگ‌های معدنی، و به‌ندرت به‌شکل عنصر یافت می‌شود. وسیعاً پراکنده است و مقادیر کم آن در خاک، آب دریا، و حتی در بدن انسان یافت می‌شود. مقادیر زیاد آن سمّی است. آرسنیک غالباً به‌منزلۀ محصول جانبی<ref>by-product</ref>&nbsp;فرآیندهای متالورژیکی<ref>metallurgical</ref>&nbsp;به‌دست می‌آید و از آن در ساخت نیمه‌هادی‌ها و برخی از آلیاژها و لحیم‌ها استفاده می‌کنند.
+آرسِنیک (arsenic)<br/> عنصری نیمه‌فلزی (شبه‌فلز<ref>metalloid</ref>)، شکننده، به رنگ سفید مایل به خاکستری، با علامت اختصاری As، [[عدد اتمی]] ۳۳، و [[جرم اتمی]] نسبی ۷۴.۹۲. در بسیاری از سنگ‌های معدنی، و به‌ندرت به شکل عنصر یافت می‌شود. وسیعاً پراکنده است و مقادیر کم آن در [[خاک]]، آب دریا، و حتی در بدن انسان یافت می‌شود. مقادیر زیاد آن سمّی است. آرسنیک غالباً به منزلۀ محصول جانبی<ref>by-product</ref> فرآیندهای متالورژیکی<ref>metallurgical</ref> به‌دست می‌آید و از آن در ساخت نیمه‌هادی‌ها و برخی از [[آلیاژ]]<nowiki/>ها و [[لحیم|لحیم‌]]<nowiki/>ها استفاده می‌کنند.
-'''مسمومیت با آرسنیک'''. آرسنیک سمّی انباشتی، و وجود آن در غذا و دارو بسیار خطرناک است. علایم مسمومیت با آرسنیک عبارت‌اند از استفراغ، اسهال، احساس گِزگِز، احتمالاً بی‌حسی در اندام، و از‌حال‌رفتن. آرسنیک جزء مهم بعضی از داروها، ازجمله سالوارسان<ref>Salvarsan</ref>، اولین داروی اختصاصی درمان سیفلیس، بود. براساس توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت<ref>World Health Organization</ref>، حدّ مجاز آرسنیک در آب آشامیدنی دَه میکروگرم در لیتر است.
+'''مسمومیت با آرسنیک'''. آرسنیک سمّی انباشتی، و وجود آن در غذا و دارو بسیار خطرناک است. علایم مسمومیت با آرسنیک عبارت‌اند از [[استفراغ]]، [[اسهال]]، احساس گِزگِز، احتمالاً بی‌حسی در اندام، و از‌حال‌رفتن. آرسنیک جزء مهم بعضی از داروها، ازجمله [[سالوارسان]]<ref>Salvarsan</ref>، اولین داروی اختصاصی درمان [[سیفلیس]]، بود. براساس توصیه‌های [[سازمان جهانی بهداشت]]<ref>World Health Organization</ref>، حدّ مجاز آرسنیک در آب آشامیدنی دَه میکروگرم در لیتر است.
-'''فلز آرسنیک'''. آرسنیک به‌صورت فلز دادوستد می‌شود و برای به‌دست‌آوردن آن، آرسنوپیریت را در ظرف‌های سفالی به‌شدت حرارت می‌دهند. با خروج هوا، بخش عمدۀ آرسنیک و کمی گوگرد تصعید می‌شود. آرسنیکِ‌ فلزیِ خام گاه به‌منزلۀ سم حشرات به‌کار می‌رود. در ساخت ساچمه‌های سربی، افزودن مقدار اندکی از این عنصر موجب سخت‌شدن سرب ‌می‌‌شود و تشکیل گوی‌های کروی را تسهیل می‌کند. برای به‌دست‌آوردن فلز خالص، اکسید سفیدرنگ آرسنیک را با کربن و در غیاب هوا حرارت می‌دهند. در این شرایط، آرسنیک به‌صورت گرد خاکستری تیره‌ای حاصل می‌شود. چگالی نسبی<ref>relative density</ref>&nbsp;آرسنیک فلزی&nbsp;۵.۷ و حرارت ویژۀ<ref>specific heat</ref>&nbsp;آن&nbsp;۰.۰۸۳ است. این عنصر به‌شکل لوزوجهی<ref>rhombohedra</ref>&nbsp;متبلور، و در دمای بالای ۱۰۰ درجۀ سانتی‌گراد سریعاً تبخیر می‌شود.'''ترکیبات اصلی'''. ترکیبات اصلی آرسنیک عبارت‌اند از هیدرید<ref>hydride</ref>&nbsp; AsH<sub>۳</sub>، اکسید آرسنیوس<ref>arsenious oxide</ref>&nbsp;As<sub>۴</sub>O<sub>۶</sub>، اکسید آرسنیک<ref>arsenic oxide</ref>&nbsp; As<sub>۴</sub>O<sub>۱۰</sub>،&nbsp;دی سولفید<ref>disulphide</ref>&nbsp;As<sub>۲</sub>S<sub>۲</sub>، تری سولفید<ref>trisulphide</ref>&nbsp;As<sub>۴</sub>S<sub>۳</sub>، تری کلرید<ref>trichloride</ref>&nbsp;<font face="Times"><font size="۲"><font size="۲">AsCl</font><sub>۳</sub></font></font>، تری برومید<ref>tribromide</ref>&nbsp;AsBr<sub>۳</sub>، تری یدید<ref>triiodide</ref>&nbsp;As<sub>۳</sub>I<sub>۳</sub>، و تری فلوئورید<ref>trifluoride</ref>&nbsp;As<sub>۳</sub>F<sub>۳</sub>
+'''فلز آرسنیک'''. آرسنیک به‌صورت فلز دادوستد می‌شود و برای به دست‌آوردن آن، آرسنوپیریت را در ظرف‌های سفالی به‌شدت حرارت می‌دهند. با خروج هوا، بخش عمدۀ آرسنیک و کمی [[گوگرد]] تصعید می‌شود. آرسنیکِ‌ فلزیِ خام گاه به‌منزلۀ سم [[حشرات]] به‌کار می‌رود. در ساخت ساچمه‌های سربی، افزودن مقدار اندکی از این عنصر موجب سخت‌شدن سرب ‌می‌‌شود و تشکیل گوی‌های کروی را تسهیل می‌کند. برای به‌دست‌آوردن فلز خالص، اکسید سفیدرنگ آرسنیک را با کربن و در غیاب هوا حرارت می‌دهند. در این شرایط، آرسنیک به‌صورت گرد خاکستری تیره‌ای حاصل می‌شود. [[چگالی نسبی]]<ref>relative density</ref> آرسنیک فلزی ۵.۷ و حرارت ویژۀ<ref>specific heat</ref> آن ۰.۰۸۳ است. این عنصر به‌شکل لوزوجهی<ref>rhombohedra</ref> متبلور، و در دمای بالای ۱۰۰ درجۀ سانتی‌گراد سریعاً تبخیر می‌شود.
+'''ترکیبات اصلی'''. ترکیبات اصلی آرسنیک عبارت‌اند از [[هیدرید]]<ref>hydride</ref> AsH<sub>۳</sub>، اکسید آرسنیوس<ref>arsenious oxide</ref> As<sub>۴</sub>O<sub>۶</sub>، اکسید آرسنیک<ref>arsenic oxide</ref>  As<sub>۴</sub>O<sub>۱۰</sub>، دی سولفید<ref>disulphide</ref> As<sub>۲</sub>S<sub>۲</sub>، تری سولفید<ref>trisulphide</ref> As<sub>۴</sub>S<sub>۳</sub>، تری [[کلرید]]<ref>trichloride</ref> <font face="Times"><font size="۲"><font size="۲">AsCl</font><sub>۳</sub></font></font>، تری [[برومید]]<ref>tribromide</ref> AsBr<sub>۳</sub>، تری [[یدید]]<ref>triiodide</ref> As<sub>۳</sub>I<sub>۳</sub>، و تری [[فلویورید|فلوئورید]]<ref>trifluoride</ref> As<sub>۳</sub>F<sub>۳</sub>.
 &nbsp;