ابخازی (زبان): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
بدون خلاصۀ ویرایش
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۱: خط ۱:
اَبخازی  
اَبخازی  


یکی از زبان‌های قفقازی (ایبِری- قفقازی) که از اواخر دهه‌ی سوم قرن 20م به صورت زبانی مکتوب درآمده است. این زبان را از گروه ابخاز- آدیگه به شمار می‌آورند. سخن گویان به این زبان عمدتا در [[ابخازی|ابخازیه]] (حدود 100هزار نفر) و نیز در [[ترکیه]] زندگی می‌کنند.  
یکی از زبان‌های قفقازی (ایبِری- قفقازی) که از اواخر دهه‌ی سوم قرن 20م به صورت زبانی مکتوب درآمده است. این زبان را از گروه ابخاز- آدیگه به شمار می‌آورند. سخن گویان به این زبان عمدتاً در [[ابخازی|ابخازیه]] (حدود 100هزار نفر) و نیز در [[ترکیه]] زندگی می‌کنند.  


زبان ابخازی دارای دو گویش است: یکی گویش اَبژوی که زبان مکتوب بر آن مبتنی است و دیگری گویش بزیب. از ویژگی‌های نظام آوایی این زبان یکی نظام واکه‌ای محدود و شمار کثیری از صامت‌ها (۵۸ واج در زبان مکتوب و ۶۵ واج در گویش بزیب) است. از لحاظ واج‌شناسی، تکیه<ref>stress</ref> در این زبان اهمیت دارد. زبان ابخازی از لحاظ صرفی (یعنی ساختواژ) زبانی پیوندی است و از ساختار بسیار وسیع پیشوندی برخوردار است. عناصر چندترکیبی در آن بسیار رایج است. ریخت‌شناسی اسم در این زبان بسیار ساده و در فعل بسیار پیچیده است. اسم و فعل در چند مقوله مشترکند: مقوله‌های اشخاص و اشیاء، عدد، ملکیت و ادات مشترک. در این زبان تصریف وجود ندارد و به جای حرف اضافه‌ی پیشایند از حرف اضافه‌ی پسایند استفاده می‌کنند. افعال به لازم و متعدی و نیز ایستا و پویا تقسیم می‌شوند. شخص (صرف چندشخصی)، عدد، تصریف‌پذیری<ref>version</ref>، توانایی<ref>potentiality</ref>، رابطه‌ی متقابل، ریخت عطفی<ref>conjunctivity</ref>، ریخت سببی، ‌زمان، وجه و جز آنها از جمله مقوله‌های فعلند. نظام پیچیده‌ای از پیشوندهای فعل در این زبان یافت می‌شود. ساختارهای تحدیدناپذیر و قیدهای فعلی که به صورت جمله‌ی پیرو عمل می‌کنند بسیار رایجند. ترکیب واژه‌ها در امر واژه‌سازی نقشی مهم دارد.  
زبان ابخازی دارای دو گویش است: یکی گویش اَبژوی که زبان مکتوب بر آن مبتنی است و دیگری گویش بزیب. از ویژگی‌های نظام آوایی این زبان یکی نظام واکه‌ای محدود و شمار کثیری از صامت‌ها (۵۸ واج در زبان مکتوب و ۶۵ واج در گویش بزیب) است. از لحاظ [[واج شناسی|واج‌شناسی]]، تکیه<ref>stress</ref> در این زبان اهمیت دارد. زبان ابخازی از لحاظ صرفی (یعنی ساختواژ) زبانی پیوندی است و از ساختار بسیار وسیع پیشوندی برخوردار است. عناصر چندترکیبی در آن بسیار رایج است. [[ریخت شناسی|ریخت‌شناسی]] اسم در این زبان بسیار ساده و در فعل بسیار پیچیده است. اسم و فعل در چند مقوله مشترکند: مقوله‌های اشخاص و اشیاء، عدد، ملکیت و ادات مشترک. در این زبان تصریف وجود ندارد و به جای حرف اضافه‌ی پیشایند از حرف اضافه‌ی پسایند استفاده می‌کنند. افعال به لازم و متعدی و نیز ایستا و پویا تقسیم می‌شوند. شخص (صرف چندشخصی)، عدد، تصریف‌پذیری<ref>version</ref>، توانایی<ref>potentiality</ref>، رابطه‌ی متقابل، ریخت عطفی<ref>conjunctivity</ref>، ریخت سببی، ‌زمان، وجه و جز آنها از جمله مقوله‌های فعلند. نظام پیچیده‌ای از پیشوندهای فعل در این زبان یافت می‌شود. ساختارهای تحدیدناپذیر و قیدهای فعلی که به صورت جمله‌ی پیرو عمل می‌کنند بسیار رایجند. ترکیب واژه‌ها در امر واژه‌سازی نقشی مهم دارد.  


در واژگان این زبان نشانه‌هایی از گرایش به زبان‌های [[ترکی]] و [[گرجی (گویش)|گرجی]] و [[روسی، زبان|روسی]] مشهود است. برای کتابت ابخازی در سال ۱۹۲۸م خط لاتین، در سال ۱۹۳۸م خط گرجی، و در ۱۹۵۴م خط روسی برگزیده شد.
در واژگان این زبان نشانه‌هایی از گرایش به زبان‌های [[ترکی]] و [[گرجی (گویش)|گرجی]] و [[روسی، زبان|روسی]] مشهود است. برای کتابت ابخازی در سال ۱۹۲۸م خط لاتین، در سال ۱۹۳۸م خط گرجی، و در ۱۹۵۴م خط روسی برگزیده شد.
<br />
----
----


خط ۱۱: خط ۱۳:
*[http://www.ghanbari543.blogfa.com/post/6 http://www.ghanbari]
*[http://www.ghanbari543.blogfa.com/post/6 http://www.ghanbari]
*[http://lib.eshia.ir/23022/2/609 http://lib.eshia.ir]<br />
*[http://lib.eshia.ir/23022/2/609 http://lib.eshia.ir]<br />
<br />
[[رده:زبان شناسی و ترجمه]]
[[رده:زبان شناسی و ترجمه]]
[[رده:زبان شناسی غیرایران]]
[[رده:زبان شناسی غیرایران]]
<references />
<references />

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۳۶

اَبخازی

یکی از زبان‌های قفقازی (ایبِری- قفقازی) که از اواخر دهه‌ی سوم قرن 20م به صورت زبانی مکتوب درآمده است. این زبان را از گروه ابخاز- آدیگه به شمار می‌آورند. سخن گویان به این زبان عمدتاً در ابخازیه (حدود 100هزار نفر) و نیز در ترکیه زندگی می‌کنند.

زبان ابخازی دارای دو گویش است: یکی گویش اَبژوی که زبان مکتوب بر آن مبتنی است و دیگری گویش بزیب. از ویژگی‌های نظام آوایی این زبان یکی نظام واکه‌ای محدود و شمار کثیری از صامت‌ها (۵۸ واج در زبان مکتوب و ۶۵ واج در گویش بزیب) است. از لحاظ واج‌شناسی، تکیه[۱] در این زبان اهمیت دارد. زبان ابخازی از لحاظ صرفی (یعنی ساختواژ) زبانی پیوندی است و از ساختار بسیار وسیع پیشوندی برخوردار است. عناصر چندترکیبی در آن بسیار رایج است. ریخت‌شناسی اسم در این زبان بسیار ساده و در فعل بسیار پیچیده است. اسم و فعل در چند مقوله مشترکند: مقوله‌های اشخاص و اشیاء، عدد، ملکیت و ادات مشترک. در این زبان تصریف وجود ندارد و به جای حرف اضافه‌ی پیشایند از حرف اضافه‌ی پسایند استفاده می‌کنند. افعال به لازم و متعدی و نیز ایستا و پویا تقسیم می‌شوند. شخص (صرف چندشخصی)، عدد، تصریف‌پذیری[۲]، توانایی[۳]، رابطه‌ی متقابل، ریخت عطفی[۴]، ریخت سببی، ‌زمان، وجه و جز آنها از جمله مقوله‌های فعلند. نظام پیچیده‌ای از پیشوندهای فعل در این زبان یافت می‌شود. ساختارهای تحدیدناپذیر و قیدهای فعلی که به صورت جمله‌ی پیرو عمل می‌کنند بسیار رایجند. ترکیب واژه‌ها در امر واژه‌سازی نقشی مهم دارد.

در واژگان این زبان نشانه‌هایی از گرایش به زبان‌های ترکی و گرجی و روسی مشهود است. برای کتابت ابخازی در سال ۱۹۲۸م خط لاتین، در سال ۱۹۳۸م خط گرجی، و در ۱۹۵۴م خط روسی برگزیده شد.



  • زبان‌های ایبری- قفقازی، بهرام امیراحمدی؛ تهران: مؤسسهٔ چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1374
  • http://www.ghanbari
  • http://lib.eshia.ir
  1. stress
  2. version
  3. potentiality
  4. conjunctivity