باز (شیمی): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۷:۰۱

باز (شیمی)(base)
در شیمی، مادۀ پذیرای پروتون (یون هیدروژن). بازها ممکن است یون منفی داشته باشند، مانند یون هیدروکسید (OH^-) که قوی‌ترین بازها است، یا مانند آمونیاک (NH_۳) مولکول خنثی باشند (نیز ← اسید). آمونیاک باز ضعیفی است، زیرا فقط تعدادی از مولکول‌های آن پروتون می‌پذیرند.

OH^- + H⁺ (aq) → H_۲O (l)

NH^-_۳ + H_۲O → NH⁺_۴ + OH

به بازهایی که در آب حل می‌شوند قلیا می‌گویند. بازهای معدنی معمولاً اکسید یا هیدروکسیدفلزات‌اند که با اسیدهای رقیق واکنش می‌دهند و تولید نمک و آب می‌کنند. بسیاری از کربنات‌ها نیز با اسیدهای رقیق واکنش می‌دهند و دی‌اکسید کربن آزاد می‌کنند. (نگاه کنید به جدول)

فرمول شیمیایی و برخی از کاربردهای چند اسید و باز
اسید	فرمول	برخی ویژگی ها و کاربردها
کربنیک اسید	H₂CO ₃	از حل‌شدن گاز در آب به‌وجود می‌آید. گازدار و در آب باران یافت می‌شود.
هیدروکلریک اسید	HCL	معروف به جوهر نمک. محلول رقیق آن در تمیزکردن دستشویی و بازکردن مجرای فاضلاب مصرف می‌شود.
نیتریک اسید	HNO₃	معروف به جوهر شوره. در ساختن کودهای نیتروژن‌دار، رنگ‌ها و مواد منفجره مانند TNT کاربرد دارد.
فسفریک اسید	H₃PO ₄	در ساختن کودهای فسفردار و مواد شوینده کاربرد دارد.
سولفوریک اسید	H₂SO₄	معروف به جوهر گوگرد. محلول رقیق آن در باتری خودروها به‌کار می‌رود.

باز	فرمول	برخی ویژگی ها و کاربردها
سدیم هیدروکسید	NaOH	معروف به سود سوزآور. ترکیب آن با چربی‌های حیوانی، صابون معمولی را پدید می‌آورد. برای بازکردن مجرای فاضلاب، در تولید ابریشم مصنوعی و خمیر کاغذ به‌کار می‌رود.
پتاسیم هیدروکسید	KOH	معروف به پتاس سوزآور. در ساختن صابون مایع و باکتری‌های قلیایی (آلکالین) کاربرد دارد.
کلسیم هیدروکسید	Ca(OH)₂	از ریختن آب بر آهک به‌دست می‌آید. در ساختن ملات سیمان و تهیۀ خمیر کاغذ کاربرد دارد.
منیزیوم هیدروکسید	Mg(OH)₄	ماده‌ای اصلی شیر منیزی معروف به ضد اسید که برای خنثی‌کردن اسید معده به‌کار می‌رود.

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 به بازهایی که در آب حل می‌شوند قلیا می‌گویند. بازهای معدنی معمولاً اکسید یا هیدروکسیدفلزات‌اند که با اسیدهای رقیق واکنش می‌دهند و تولید نمک و آب می‌کنند. بسیاری از کربنات‌ها نیز با اسیدهای رقیق واکنش می‌دهند و دی‌اکسید کربن آزاد می‌کنند. (نگاه کنید به جدول)
-<br /> <!--12046200-->
+<br />
+{| class="wikitable sortable"
+! colspan="3" |'''فرمول شیمیایی و برخی از کاربردهای  چند اسید و باز'''
+|-
+!اسید
+!فرمول
+!برخی  ویژگی ها و کاربردها
+|-
+|کربنیک اسید
+|H<sub>2</sub>CO <sub>3</sub>
+|از حل‌شدن گاز در آب به‌وجود می‌آید. گازدار و در آب باران یافت می‌شود.
+|-
+|هیدروکلریک اسید
+|HCL
+|معروف به جوهر نمک. محلول رقیق آن در تمیزکردن دستشویی و بازکردن مجرای فاضلاب مصرف می‌شود.
+|-
+|نیتریک اسید
+|HNO<sub>3</sub>
+|معروف به جوهر شوره. در ساختن کودهای نیتروژن‌دار، رنگ‌ها و مواد منفجره مانند TNT کاربرد دارد.
+|-
+|فسفریک اسید
+|H<sub>3</sub>PO <sub>4</sub>
+|در ساختن کودهای فسفردار و مواد شوینده کاربرد دارد.
+|-
+|سولفوریک اسید
+|H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>
+|معروف به جوهر گوگرد. محلول رقیق آن در باتری خودروها به‌کار می‌رود.
+|-
+|
+|
+|
+|-
+!باز
+!فرمول
+!برخی ویژگی ها و کاربردها
+|-
+|<small>سدیم هیدروکسید</small>
+|NaOH
+|معروف  به سود سوزآور. ترکیب آن با چربی‌های حیوانی، صابون معمولی را پدید می‌آورد. برای بازکردن مجرای فاضلاب، در تولید ابریشم مصنوعی و خمیر کاغذ به‌کار می‌رود.
+|-
+|<small>پتاسیم هیدروکسید</small>
+|KOH
+|معروف  به پتاس سوزآور. در ساختن صابون مایع و باکتری‌های قلیایی (آلکالین) کاربرد دارد.
+|-
+|<small>کلسیم هیدروکسید</small>
+|Ca(OH)<sub>2</sub>
+|از ریختن آب بر آهک به‌دست می‌آید. در ساختن ملات سیمان و تهیۀ خمیر کاغذ کاربرد دارد.
+|-
+|<small>منیزیوم هیدروکسید</small>
+|Mg(OH)<sub>4</sub>
+|ماده‌ای اصلی شیر منیزی معروف به ضد اسید که برای خنثی‌کردن اسید معده به‌کار می‌رود.
+|}<!--12046200-->
 [[Category:شیمی و بیوشیمی]] [[Category:عناصر و فرآورده ها، تجهیزات]]