هندی، هنر: تفاوت میان نسخه‌ها

هنرهای شبه‌قارّۀ هند (امروزه شامل [[هند]]، [[پاکستان]]، و [[بنگلادش]]). قدمت هنر هند به تمدّن درۀ سِند<ref>Indus Valley</ref> باستانی (ح ۳۰۰۰ تا ۱۵۰۰پ‌م) بازمی‌گردد، که در شهرهای [[هاراپا]]<ref>Harappa</ref> و موهنجو دارو<ref>Mohenjo Daro</ref> متمرکز بوده است. به‌سبب وضع آب‌وهوایی هند، از این دوران فقط دست‌ساخته‌هایی از اجناس مقاوم برجا مانده است؛ همچون مُهرهایی از سنگ صابونی، سفالینه‌ها، و تندیس‌هایی از گل پخته<ref>terracotta</ref>، که نفوذ هنر بین‌النهرین<ref>Mesopotamia</ref> در آن‌ها مشهود است. حدود ۱۸۰۰پ‌م، تهاجم‌های قوم آریایی<ref>Aryan</ref> به سرزمین هند، دین و هنر هندو را متحوّل ساخت؛ هنر هندو بر ستایش خدایان، قهرمانان، و صحنه‌هایی از دو حماسۀ بزرگِ [[مهابهاراتا]]<ref>Mahabharata</ref> و [[رامایانا]]<ref>Ramayana</ref> مبتنی بود. از قرن ۶پ‌م، هنر بودایی با تمرکز بر زندگی و روشنگریِ بودا ساکیامونی<ref>Buddha Sakyamuni</ref> اشاعه یافت. در قرن‌های ۱۶ و ۱۷م امپراتوری تیموری هند<ref>Mogul Empire</ref>، هنر اسلامی را در این شبه‌قاره رواج داد.<br/> '''هنر بودایی'''. هنر بوداییِ آغازین با معماری استوپا<ref>stupa</ref> (معابدی که آرامگاه بودا و مریدانش بود) تکوین یافت؛ در این هنر، نمادها، بازنمایی حضور بودا بودند. نخستین تجسّم بودا در هیئت انسانی، در مجسمه‌های سنّت ماتورا<ref>Mathura</ref> (قرن ۲پ‌م) و [[گنداره]]<ref>Gandhara</ref> (قرن ۶ـ۲پ‌م) ظاهر شد. در سنّت گنداره، که احتمالاً از مهم‌ترین مکتب‌های مجسمه‌سازی بودایی بوده، نفوذ هنر یونانی مشهود است، که همراه با دین بودایی به چین، کُره، و ژاپن نیز راه یافت. نقش‌برجسته‌های گودِ<ref>deep relief</ref> ماتورا، مجسمه‌سازی معتدل‌ترِ دورۀ [[گوپتا، سلسله|گوپتا]]<ref>Gupta</ref> (ح قرن ۵م) را در پی داشت. غارهای [[آجانتا]]<ref>Ajanta</ref>، نزدیک مومبای<ref>Mumbai</ref> (بمبئی) که احداث‌شان به حدود ۲۰۰پ‌م بازمی‌گردد. از ممتازترین آثار هنریِ دورۀ گوپتا شمرده می‌شوند. دیوارنگاره‌های متعلق به قرون ۵ تا ۷م در این غارها، گرچه با اهداف دینی نقاشی شده‌اند، بازتابی از جامعۀ آراستۀ درباری‌اند.<br/> '''هنر''' '''هندو'''. از قرن ۴م، هنرمندان هندو با تأثیر از هنر بودایی مجموعه معابد عظیمی ساختند. هنر هندو بیشتر از پورانه‌ها<ref>Puranas</ref> تأثیر داشت، که نوشته‌هایی مقدس دربارۀ تاریخ و افسانه‌های باستانی قرن ۴م بودند. در معابد اصلی، تالارهای وسیع با نقاشی‌ها و مجسمه‌هایی تزیین شده‌اند که صحنه‌هایی از پورانه‌ها و خدایان اصلی هندو را نشان می‌دهند. شمایل‌های ربّ‌النّوع‌ها عبارت‌اند از شیوا<ref>Shiva</ref> (نمایندۀ نابودی و تجدید حیات بعد از آن)، [[ویشنو]]<ref>Vishnu</ref> (نگه‌دارندۀ جهان) و مَهادوِی<ref>Mahadevi</ref> (همسر شیوا). مهادوی به دو شکل تجسّم می‌یابد؛ کالی<ref>Kali</ref>، الهۀ مرگ و نابودی، و پاروَتی<ref>Parvati</ref> نیکوخصال. هنرمندان هندو عبادتگاه‌هایی نیز در غارها برپا ساختند، که معروف‌‌ترینِ‌شان در اِلِفانتا<ref>Elephanta</ref>، نزدیک مومبای قرار دارد، و توصیفی یادمانی است از سه نیروی آفرینش، دوام، و نابودی، که در مجسمۀ شیوا با سه سَر متجلّی شده است. این مجسمه از نخستین آثارِ هنریِ هندو بود که در غرب بسیار ستوده شد. از هنر متأخر هندو تصاویری جواهرگونه از زندگی [[کریشنا]]<ref>Krishna</ref> و [[راما]]<ref>Rama</ref> در نسخه‌های خطّیِ روی برگ نخل به‌جا مانده است، که به نقاشی [[راجپوت]]<ref>Rajput</ref> معروف است.<br/> '''هنر گورکانیان هند'''. از قرن ۱۱م، مسلمانان مساجد و انواع هنرهای اسلامی را جانشین معابد بودایی و هندو کردند. در قرن ۱۶م، مغول‌ها امپراتوری وسیع را برپا ساختند. نگارگران ایرانی به دربارهای شاهان گورکانی دعوت شدند و به هنرمندان هندو، هنر آموختند. این آمیختگی هنرها بخشی از برنامۀ فرهنگی اکبرشاهِ آزاداندیش بود، که مینیاتورهای گورکانی نظرگیری از دربارهای جهانگیر و شاه‌جهان، حاصل آن است؛ مضامین این نگارگری‌ها عبارت‌اند از صورت‌نمایی، صحنه‌های تاریخی، پرندگان، حیوانات و گُل‌ها.