جمع (دستور زبان)

در اصطلاح دستور زبان، گروهی از اسم‌ها یا جانشین اسم‌ها که به انتهای آن یکی از نشانه‌های جمع بیاید.

نشانه‌های جمع در زبان فارسی عبارت است از: ۱. «ها»، که زنده‌ترین و فعّال‌ترین نشانۀ جمع به‌ حساب می‌آید و تقریباً قادر است به انتهای همۀ کلمات افزوده شود و آن را تبدیل به جمع کند. مثلِ مردها، سنگ‌ها، میوه‌ها، عقل‌ها. ۲. «ان»، که بیشتر برای جمع‌بستنِ جانداران و بعضی از گیاهان به‌کار می‌رود. مثلِ دانش‌آموزان، درختان، سگان. ۳. «ات»، که از زبان عربی به فارسی آمده است و به اسم‌های عربی رایج در زبان فارسی و برخی از کلمات فارسی و غیرعربی اضافه می‌شود. مثلِ اشتباهات، باغات، دهات، گمرکات. ۴. «ین» و «ون»، از عربی آمده مثلِ معلّمین، مسافرین، مترجمین، روحانیون، انقلابیون، رواقیّون. ۵. جمعِ مکسّر، تعداد فراوانی از اسم‌های عربی را در زبان‌ فارسی به‌وسیلۀ قواعدِ جمع مکسّر جمع می‌بندند. مثلِ نجوم، کتب، اساطیر، قضات، آثار. ۶. شکل مصدری، که با دادن شکل مصدریِ عربی به برخی از کلمات آن‌ها را جمع می‌بندند. مثل «روحانیت» (به‌معنی روحانیان)، «بشریت» (به‌معنی همۀ انسان‌ها)، «استکبار» (به‌معنی مستکبران).