جوین، شهرستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{الگو: جعبه اطلاعات شهر ایران|نام فارسی=|نام لاتین=Joveyn|نام قدیمی=|نام دیگر=|استان=خراسان رضوی|شهرستان=|بخش=بخش‌‌های مرکزی و عطاملک|موقعیت=نواحی غرب شمالی استان خراسان رضوی|جمعیت=54,488نفر (1395ش)|نوع اقلیم=معتدل و خشک|ارتفاع از سطح دریا=1,100متر|تولیدات و صنایع مهم=گندم، جو، چغندرقند، ذرت دانه‌ای، کلزا، هندوانه آبی، انگور، گردو و پسته|برخی بناهای مهم=شهر تاریخی آق قلعه، آرامگاه سعدالدین حمویه جوینی و آرامگاه خواجه نجم‌الدین کبری|شهر ها و آبادی های مهم=شهر نقاب}} | |||
جوین، شهرستان (County) Joveyn | جوین، شهرستان (County) Joveyn | ||
[[پرونده:2042171251.jpg|بندانگشتی|نقشۀ تقسیمات شهرستان جوین]] | |||
واقع در نواحی غرب شمالی استان [[خراسان رضوی، استان|خراسان رضوی]]، به مرکزیت [[نقاب، شهر|شهر نقاب]]. شهرستان جوین در اواخر سال 1386ش، با تصویب هیأت وزیران، در جلسۀ 4 دی 1386ش، با انتزاع بخش جوین از [[سبزوار، شهرستان|شهرستان سبزوار]] ایجاد شده است. نام جوین در منابع تاریخی سده‌های نخستین اسلامی تا سده‌های 5 و 6ق به صورت‌های گویان، گوان، کویان، کوان، جویان و جوین آمده و به نظر می‌رسد که نام کنونی شکل معرب و تغییریافتۀ گویان، گوان، کویان یا کوان باشد. این منطقه که در گذشته گسترۀ بیشتری را شامل می‌شده، طی تاریخ یکی از ولایت‌های خراسان بزرگ بوده. در تاریخ معاصر ایران و از اواسط حکومت [[قاجاریه، سلسله|قاجار]] این منطقه جزو قلمرو حاکمان سبزوار شد. در تقسیمات جدیدی که در سال ۱۳۷۵ش صورت گرفت، منطقۀ تاریخی جوین به دو بخش جدا از هم (جوین و جغتای) تقسیم شد و تا اوایل دی سال ۱۳۸۶ش، این دو بخش در تابعیت شهرستان سبزوار بود. در سال 1383ش با تقسیم استان خراسان، این دو بخش جزو استان خراسان رضوی و همچنان بخشی از سبزوار بودند. نهایتاً بنابر مصوبۀ هیأت دولت در تاریخی که در ابتدا ذکر شد، بخش جوین و بخش جغتای، در اواخر سال 1386ش به شهرستان‌های مستقلی ارتقاء یافتند. شهرستان جوین هم‌اکنون متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های بالاجوین و پیراکوه، به مرکزیت شهر نقاب) و بخش عطاملک (مشتمل بر دهستان‌های حکم‌آباد و زرین، به مرکزیت شهرِ حکم‌آباد). روستای حکم‌آباد در سال 1397ش به شهر ارتقاء یافته است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان جوین 54,488نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران، حدود 27درصد این مقدار شهرنشین و بیشتر از 72درصد روستانشینند. جوین در نواحی شرقی با شهرستان خوشاب، در جنوب با شهرستان سبزوار، در جنوب غربی با شهرستان داورزن، در غرب با [[جغتای، شهرستان|شهرستان جغتای]] و در شمال با [[اسفراین، شهرستان|شهرستان اسفراین]] (در [[خراسان شمالی، استان|خراسان شمالی]]) محدود شده است. | |||
این شهرستان با متوسط ارتفاع 1,100متر از سطح دریا، به صورت دشتی است که در میانِ دامنهٔ شمالی کوهستان جغتای (در نواحی جنوبی) و رشته‌کوه‌های آلاداغ و شاه جهان (در نواحی شمالی) واقع شده. از لحاظ اقلیمی معتدل و از لحاظ بارندگی جزو مناطق خشک است. به دلیل واقع بودن در میان دو منطقۀ کوهستانی، نوع خاک و شمار زیاد قنوات، رودخانه‌های فصلی جوین و اندقان<ref>Anduqan</ref> و چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق، تولید انواع محصولات باغی و کشاورزی و همچنین دامداری در این شهرستان رونق زیادی دارد. مهم‌ترین محصولات زراعی و باغی شهرستان جوین گندم، جو، چغندرقند، ذرت دانه‌ای، کلزا، هندوانه آبی، انگور، گردو و پسته است. به دلیل وجود کارخانه‌های صنعتی بزرگ و کوچک زیاد، پس از زراعت و کشاورزی، مردم این شهرستان عمدتاً در مشاغل صنعتی‌ای چون تولید موتورهای الکتریکی، فولاد، قند، گچ، خوراک دام و طیور و صنایع غذایی فعالیت دارند. مردم بومی این شهرستان به ترتیب به زبان‌های ترکی، فارسی (گویش سبزواری) و کردی [[کرمانجی]] سخن می‌گویند و شیعۀ دوازده‌امامی‌اند. در این میان روستانشینان جوین قالی‌بافی نیز رونق زیادی دارد. [[جوینی، عطاملک (۶۲۳ـ۶۸۱ق)|عطاملک جوینی]] (مورخ و نویسندۀ تاریخ ''جهانگشای جوینی'')، [[امام الحرمین|ابوالمعالی عبدالملک بن عبدالله بن یوسف جوینی مشهور به امام‌الحرمین ''جوینی'']] (متکلم و فقیه) و [[جوینی، عبدالله بن یوسف ( ـ نیشابور ۴۳۸/۴۳۴ق)|ابومحمد عبداللّه بن یوسف جوینی]] (فقیه و مفسر شافعی قرن چهارم و پنجم) از نامداران جوین بوده‌اند. | |||
این شهرستان با متوسط ارتفاع 1,100متر از سطح دریا، به صورت دشتی است که در | |||
از مهم‌ترین آثار تاریخی این شهرستان به شهر تاریخی آق قلعه، آرامگاه سعدالدین حمویه جوینی و آرامگاه خواجه نجم‌الدین کبری می‌توان اشاره کرد. | از مهم‌ترین آثار تاریخی این شهرستان به شهر تاریخی آق قلعه، آرامگاه سعدالدین حمویه جوینی<ref>Sa'd al-Din al-Hamawi</ref> و آرامگاه [[نجم الدین کبری، احمد (خوارزم ۵۴۰ـ۶۱۸ق)|خواجه نجم‌الدین کبری]] می‌توان اشاره کرد. | ||
---- | ---- | ||
[[رده:جغرافیای ایران]] | |||
[[رده:خراسان رضوی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۵۵
| جوین، شهرستان | |
|---|---|
| کشور | پرونده:Flag of Iran.svg ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| بخش | بخش‌‌های مرکزی و عطاملک |
| جمعیت | 54,488نفر (1395ش) |
| موقعیت | نواحی غرب شمالی استان خراسان رضوی |
| نوع اقلیم | معتدل و خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | 1,100متر |
| تولیدات و صنایع مهم | گندم، جو، چغندرقند، ذرت دانه‌ای، کلزا، هندوانه آبی، انگور، گردو و پسته |
| برخی بناهای مهم | شهر تاریخی آق قلعه، آرامگاه سعدالدین حمویه جوینی و آرامگاه خواجه نجم‌الدین کبری |
| نام لاتین | Joveyn |
| شهر ها و آبادی های مهم | شهر نقاب |
جوین، شهرستان (County) Joveyn
واقع در نواحی غرب شمالی استان خراسان رضوی، به مرکزیت شهر نقاب. شهرستان جوین در اواخر سال 1386ش، با تصویب هیأت وزیران، در جلسۀ 4 دی 1386ش، با انتزاع بخش جوین از شهرستان سبزوار ایجاد شده است. نام جوین در منابع تاریخی سده‌های نخستین اسلامی تا سده‌های 5 و 6ق به صورت‌های گویان، گوان، کویان، کوان، جویان و جوین آمده و به نظر می‌رسد که نام کنونی شکل معرب و تغییریافتۀ گویان، گوان، کویان یا کوان باشد. این منطقه که در گذشته گسترۀ بیشتری را شامل می‌شده، طی تاریخ یکی از ولایت‌های خراسان بزرگ بوده. در تاریخ معاصر ایران و از اواسط حکومت قاجار این منطقه جزو قلمرو حاکمان سبزوار شد. در تقسیمات جدیدی که در سال ۱۳۷۵ش صورت گرفت، منطقۀ تاریخی جوین به دو بخش جدا از هم (جوین و جغتای) تقسیم شد و تا اوایل دی سال ۱۳۸۶ش، این دو بخش در تابعیت شهرستان سبزوار بود. در سال 1383ش با تقسیم استان خراسان، این دو بخش جزو استان خراسان رضوی و همچنان بخشی از سبزوار بودند. نهایتاً بنابر مصوبۀ هیأت دولت در تاریخی که در ابتدا ذکر شد، بخش جوین و بخش جغتای، در اواخر سال 1386ش به شهرستان‌های مستقلی ارتقاء یافتند. شهرستان جوین هم‌اکنون متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های بالاجوین و پیراکوه، به مرکزیت شهر نقاب) و بخش عطاملک (مشتمل بر دهستان‌های حکم‌آباد و زرین، به مرکزیت شهرِ حکم‌آباد). روستای حکم‌آباد در سال 1397ش به شهر ارتقاء یافته است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان جوین 54,488نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران، حدود 27درصد این مقدار شهرنشین و بیشتر از 72درصد روستانشینند. جوین در نواحی شرقی با شهرستان خوشاب، در جنوب با شهرستان سبزوار، در جنوب غربی با شهرستان داورزن، در غرب با شهرستان جغتای و در شمال با شهرستان اسفراین (در خراسان شمالی) محدود شده است.
این شهرستان با متوسط ارتفاع 1,100متر از سطح دریا، به صورت دشتی است که در میانِ دامنهٔ شمالی کوهستان جغتای (در نواحی جنوبی) و رشته‌کوه‌های آلاداغ و شاه جهان (در نواحی شمالی) واقع شده. از لحاظ اقلیمی معتدل و از لحاظ بارندگی جزو مناطق خشک است. به دلیل واقع بودن در میان دو منطقۀ کوهستانی، نوع خاک و شمار زیاد قنوات، رودخانه‌های فصلی جوین و اندقان[۱] و چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق، تولید انواع محصولات باغی و کشاورزی و همچنین دامداری در این شهرستان رونق زیادی دارد. مهم‌ترین محصولات زراعی و باغی شهرستان جوین گندم، جو، چغندرقند، ذرت دانه‌ای، کلزا، هندوانه آبی، انگور، گردو و پسته است. به دلیل وجود کارخانه‌های صنعتی بزرگ و کوچک زیاد، پس از زراعت و کشاورزی، مردم این شهرستان عمدتاً در مشاغل صنعتی‌ای چون تولید موتورهای الکتریکی، فولاد، قند، گچ، خوراک دام و طیور و صنایع غذایی فعالیت دارند. مردم بومی این شهرستان به ترتیب به زبان‌های ترکی، فارسی (گویش سبزواری) و کردی کرمانجی سخن می‌گویند و شیعۀ دوازده‌امامی‌اند. در این میان روستانشینان جوین قالی‌بافی نیز رونق زیادی دارد. عطاملک جوینی (مورخ و نویسندۀ تاریخ جهانگشای جوینی)، ابوالمعالی عبدالملک بن عبدالله بن یوسف جوینی مشهور به امام‌الحرمین جوینی (متکلم و فقیه) و ابومحمد عبداللّه بن یوسف جوینی (فقیه و مفسر شافعی قرن چهارم و پنجم) از نامداران جوین بوده‌اند.
از مهم‌ترین آثار تاریخی این شهرستان به شهر تاریخی آق قلعه، آرامگاه سعدالدین حمویه جوینی[۲] و آرامگاه خواجه نجم‌الدین کبری می‌توان اشاره کرد.