حاج آقا رضا رفیع

حاج آقا رضا رفیع
زادروز	رشت 1268ش
درگذشت	تهران 1342ش
ملیت	ایرانی
تحصیلات و محل تحصیل	دروس خارج، گیلان
شغل و تخصص اصلی	نماينده مجلس شورای ملی ايران
شغل و تخصص های دیگر	سناتور
لقب	قائم مقام‌الملک
دوره	قاجاریه و پهلوی
گروه مقاله	تاریخ ایران
خویشاوندان سرشناس	حاج ملا محمدمهدی شریعتمدار (روحانی معروف) (پدر)
جوایز و افتخارات	از پيشگامان اجرای طرح لباس متحد‌الشكل

حاج آقا رضا رفیع (رشت 1268 - تهران 1342ش)

(با نام اصلی: رضا شریعت‌زاده گیلانی، و ملقب به قائم مقام‌الملک) از رجال سیاسی ایران در دورۀ قاجار و پهلوی. از نمايندگان مجلس شورای ملی ايران در دورۀ پهلوی اول بود. در دوره‌های پنجم، ششم، چهاردهم،‌ پانزدهم، شانزدهم و هفدهم به نمايندگی از تالش و كرگانرود و در دوره‌های هفتم و پانزدهم از طرف بندر انزلی (بندر پهلوی سابق) به مجلس راه يافت. وی در ادوار دوم و سوم مجلس سنا نیز سناتور شد.

او فرزند حاج ملا محمدمهدی شریعتمدار (روحانی معروف و صاحب نفوذ، و مالک معروف گیلان) بود. تحصیلات مقدماتی و سطح را در گیلان به پایان رساند و مدتی هم دروس خارج گرفت و تحصيلاتش را تا حدود اجتهاد ادامه داد. در کسوت طلبگی، در جرگۀ ملازمان رضاشاه قرار گرفت. تا ابتدای سلطنت رضاشاه معمم بود، اما در اين دوره عمامه از سر برداشت و لباس شخصی به تن كرد .در 1296ش به تهران رفت و وابستۀ افتخاری سفارت روسيه شد. او در بیشتر مواقع طرف مشورت و نظرخواهی رضاشاه قرار می‌گرفت. در دورۀ رضاشاه از پيشگامان اجرای طرح لباس متحد‌الشكل بود و پس از تشکیل قشون متحدالشکل، به سمت مشاور سیاسی رئیس قشون رضاخان منصوب شد.

او که زبان روسی را به خوبی می‌دانست، مدتی در تهران قنسول افتخاری سفارت روس و رابط با وزارت امور خارجه بود. به دوستی با دولت روسیه مشهور بود و یک روز مورد سوء‌قصد قرار گرفت، اما جان سالم به در برد. در اواخر دورۀ سلطنت رضاشاه مغضوب شد و پس از کودتای اسفند ۱۲۹۹ش مدتی به زندان افتاد، اما بنا به دلایلی و به ویژه وساطت برادر حاج آقا رضا، که در آن زمان از روحانیون بانفوذ نجف بود، رضا شاه از کشتن‌اش صرف‌نظر کرد و کمی بعد و پس از شهريور 1320ش از زندان آزاد شد.

او که از مخالفان اجرای قانون اصلاحات ارضی ابلاغ شده توسط شاه بود، در اواخر عمر خانه‌نشین شد. کتاب خاطرات او به کوشش خسرو معتضد (مورخ ایرانی) منتشر شده است.