ترکیه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سیمای طبیعی'''. کشور ترکیه از دو بخش آسیایی و اروپایی تشکیل شده است که به‌وسیلۀ تنگه‌های بوسفور<ref>Bosphorus </ref> و داردانل<ref>Dardanelles </ref> و نیز دریای مرمره<ref>Marmara Sea </ref> از هم جدا شده‌اند: الف ـ بخش آسیایی یا آناتولی<ref>Anatolia </ref>، که به آسیای صغیر نیز موسوم است، حدود ۹۷درصد از مساحت کشور را شامل می‌شود. این قسمت فلاتی است که بیشتر کوه‌های آن منشأ آتشفشانی<ref>volcanic origin </ref> دارند و به همین سبب غالباً دستخوش پدیدۀ زمین‌لرزه است. رشته‌کوه‌های ثور<ref>Taurus </ref> به موازات کرانه‌های مدیترانه قرار دارند و ارتفاعشان به حدود ۳,۵۰۰ متر می‌رسد. این کوه‌ها دیوارۀ جنوبی فلات آناتولی<ref>Anatolian Plateau</ref> را تشکیل می‌دهند و تپه‌ماهورها و کوه‌هایی با ارتفاع بالغ بر ۱,۷۰۰ متر که رو به شرق بر بلندایشان افزوده می‌شود، دیواره‌های غربی آن را پدید می‌آورند. در کرانه‌های جنوبی، جز خلیج اسکندرون<ref>Gulf of Iskenderun </ref> و خلیج آنتالیا<ref>Gulf of Antalia </ref>، عارضۀ مهم دیگری وجود ندارد و برعکس شاخابه<ref>inlet </ref>ها، دماغه‌ها، شبه‌جزیره‌ها، و جزیرک<ref>islet </ref>های ساحلی فراوان از ویژگی‌های کرانه‌های غربی است. بخشی از جلگه‌های ساحلی این نواحی مانند جلگۀ شمالی خلیج اسکندرون و نیز درّه‌های پهناور رودخانه‌هایی که به دریای اِژِه می‌ریزند، ازجمله مهم‌ترین نواحی کشاورزی ترکیه محسوب می‌شود. کوه‌های کوزی آنادولو داغ‌لاری (یا کوه‌های آناتولی شمالی) که ارتفاع آن‌ها گاه به ۳,۹۰۰ متر می‌رسد، دیواره‌های شمالی فلات آناتولی را تشکیل می‌دهند. کوه‌های مزبور با شیب تند به دریاکنارهای باریکی منتهی می‌شود که در سراسر سواحل جنوبی دریای سیاه گسترده‌اند. نواحی مرکزی فلات آناتولی از رشته‌کوه‌های نامنظمی تشکیل شده که رودخانه‌های دجله<ref>Tigris </ref>، فرات<ref>Euphrates</ref>، قِزِل‌ایرماق، سقاریه<ref> Sakarya </ref>، کِلکیت<ref>Kelkit </ref>، یشیل ایرماق، جیحان<ref>Ceyhan </ref>، سیحان<ref>Seyhan </ref>، مِندِرِس<ref>Menderes </ref>، چوروه<ref>Coruh </ref> و بسیاری رودهای دیگر در دره‌های آن‌ها جریان دارند. نواحی شرقی فلات مزبور، که به کوه‌های ایران می‌پیوندند، مرتفع‌ترین بخش ترکیه را تشکیل می‌دهند و کوه آرارات یا آغری‌داغ، نزدیک مرز ایران، با بلندی ۵,۱۳۷ متر مرتفع‌ترین کوه این کشور است. رودخانۀ اَرَس از همین ارتفاعات سرچشمه می‌گیرد. وان گولو (دریاچۀ وان)<ref>Van Gölü</ref>، بزرگ‌ترین دریاچۀ ترکیه، با مساحت ۳,۶۷۵ کیلومتر مربع نیز در همین ناحیه قرار دارد. علاوه بر دریاچۀ مزبور، دریاچه‌های دیگری نیز در ترکیه وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از توز گولو<ref>Tuz Golu </ref>، بِی‌شهیر گولو، و اِغریدیر گولو. ب ـ بخش اروپایی ترکیه که به تراکیای شرقی معروف است، حدود ۲۳,۴۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد. این بخش از یک جلگۀ مرکزی تشکیل شده و تپه‌ماهورها و ارتفاعاتی آن را محصور کرده‌اند که ارتفاع آن‌ها در شرق به حداکثر می‌رسد؛ کوه اولوداغ، با ارتفاع ۲,۵۴۳ متر از این جمله است. حدود یک‌چهارم از این بخش را اراضی مزروعی فراگرفته و رودخانۀ اِرِگِنه<ref>Ergene </ref> مهم‌ترین رود آن به‌شمار می‌آید. کشور ترکیه به ۸۰ استان تقسیم شده و شهرها و بندرهای مهم آن عبارت‌اند از آنکارا، استانبول، ازمیر، آنتالیا (انطالیه)، بالکسیر<ref>Balikesir </ref>، بورسه<ref>Bursa </ref>، دیاربکر<ref>Diarbakir </ref>، انطاکیه<ref>Antakya</ref> (آنتاکیا)، اسکندرون، قونیه، اَدَنِه؛ و طرابزون. اقلیم نواحی ساحلی ترکیه مدیترانه‌ای است. زمستان‌هایش آرام و پرباران و تابستان‌های آن خشک و بسیار گرم است. بارندگی نواحی داخلی نسبتاً کم و نامنظم، زمستان‌های آن بسیار سرد و پربرف و یخبندان و تابستان‌هایش گرم و تقریباً خشک است. میانگین دمای شهر آنکارا در دی‌ماه ۰.۱ـ درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه&nbsp;۲۳.۱ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۳۷۸ میلی‌متر است. پوشش گیاهی نواحی ساحلی ترکیه از نوع گیاهان مدیترانه‌ای و عمدتاً بلوط و کاج است. پوشش جنگلی کوه‌های آناتولی شمالی از دیگر نواحی انبوه‌تر است و افرا، بلوط، گردو، فندق، و علف گیاهان غالب این منطقه‌اند. سیاه‌گوش، گرگ، خرس، روباه، شغال، آهو، گراز، گربۀ وحشی، کفتار، و بز کوهی نیز حیات وحش آن را تشکیل می‌دهند.