اروی، سیده بنت احمد

اَروی، سیده بنت احمد (1050-1138م) Qeen Arwa Bent Ahmed

(نام کامل: سیده بنت احمد بن جعفر بن موسی صُلیحی) نخستین فرمانروای زن پس از اسلام. منابع تاریخی و مورخان اسماعیلی نام او را سیده ذکر کرده‌اند. نام اروی - که به معنای آبیار است - به ظن راجح قرن‌ها پس از وی بر او نهاده شده است. سبب نام‌گذاری او به این نام گویا آن بوده که وی چشمه‌های آب در منطقه‌ی جبله به راه‌ انداخت و در آب‌رسانی به منطقه کوشا بود.

اروی در منطقه‌ی حراز (در غرب صنعاء) دیده به جهان گشود. در دامن اسماء بنت شهاب (همسر احمد بن علی صُلیحی -مؤسس سلسله صُلیحیان- و مادر مکرم صُلیحی) پرورش یافت. مکرم با اروی ازدواج کرد و پس از آن که فلج شد همه‌ی امور فرمانروایی‌اش را به او واگذار کرد. پس از به قدرت رسیدن، پایتختش را به قلعه‌ای که همسرش در منطقه‌ی کوهستانی ذی جبل بنا کرده بود منتقل کرد و از آن‌جا به اداره مملکت پرداخت. در سال1084م مکرم مرد و عموزاده‌اش (سبأ بن احمد) جای او را گرفت. خلیفه المستنصر بالله فاطمی از اروی خواست تا تن به ازدواج با حاکم جدید دهد؛ هر چند این ازدواج، صوری باشد. در نهایت اروی به نکاح سبأ درآمد و همچنان زمام حکومت را در دست داشت تا این که شوهر دومش نیز در سال 1099 مرد. به این ترتیب اروی حاکم بلامنازع یمن شد و پس از این حکومتش چهل سال به درازا کشید. در سال 1086 یا به قولی 1088 برای کشتن سعید احول که در قتل علی بن محمد صُلیحی (پدر شوهر اولش) دست داشت، نقشه کشید.

برخی محققان اسماعیلیه معتقدند اروی از رهبران اسماعیلیه بوده، زیرا توانسته است به لطف همراهی داعیان اسماعیلی و ویژگی‌های مدیریتی و دانش و نگاه بلندش کار دعوت و حکومت را با هم به پیش ببرد. او زنی زیباروی و دانشمند و متبحر در علم قرآن و حدیث بوده و داعیان اسماعیلی نزدش دانش می‌آموختند. در ذی جبله چشم بر جهان بست و در صحن مسجد جامع این شهر که خود بنا نهاده بود دفن شد. این بنا اکنون از آثار تاریخی ذی جبله است.

دوران حکمرانی سیده بنت احمد اروی طولانی‌ترین دوره‌ی حکومت پادشاهان صُلیحی بوده است.

---