ظهیرالدوله، علی خان دولو (تهران ۱۲۸۱ـ۱۳۴۲ق): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۲۴

ظَهیرالدّوله، علی‌خان دَوَلّو (تهران ۱۲۸۱ـ۱۳۴۲ق)

(ملقب به: صفاعلی‌شاه) از مشاهیر رجال و عرفای عهد قاجار و فرزند محمدناصرخان ظهیرالدوله. او داماد ناصرالدین‌شاه قاجار بود و مدت‌ها منصب ایشیک آقاسی باشی و نیز حکومت ولایات مختلف را به عهده داشت. ظهیرالدوله از نظر طریقتی شخصیتی است با ابعاد پنهان. او در ۱۳۰۳ق در ۲۲سالگی دست ارادت به صفی‌‌علی‌شاه، از دراویش نعمت‌اللهیه، داد و لقب طریقتیِ صفا‌علی‌شاه را دریافت کرد. در زمان حیات صفی، به دستگیری و جلب و راهنمایی دوستداران تصوّف پرداخت و پس از فوت صفی، رسماً جانشین و خلیفۀ او شد. این خلافت به امر ناصرالدین‌شاه صورت گرفت و به اجازۀ هم او انجمن اخوت را در ۱۳۱۷ق با عضویت ۱۱۰نفر از روشنفکران و اصلاح‌طلبان تأسیس کرد، اما در واقعۀ به‌توپ‌بستن مجلس در ۱۳۲۶ق، این انجمن نیز به‌دلیل حمایت از آزادی‌طلبان به‌توپ بسته شد. ظهیرالدوله از نمایش‌نامه‌نویسان دورۀ مشروطه و از نخستین مؤسسان گاردن پارتی و کنسرت در ایران هم بود، ولی وجهۀ سیاسی و اخلاقی و درویشی‌اش شخصیت ادبی او را در عرصۀ نمایش تحت‌شعاع قرار داده است. از معدود نمایش‌نامه‌های به‌جا‌مانده از او کابوس استبداد یا گناهکاران است که درون‌مایۀ ضداستبدادی و آزادی‌خواهانه دارد، و دست‌کم دوبار، بار اول در نخستین سال‌های تأسیس انجمن اخوت و سپس در ۱۳۲۳ق در تئاتر تهران، بر روی صحنه اجرا شده است. انجمن اخوت برای روشنگری و آگاهی بخشیدن به مردم، نمایش‌هایی را هم در خانۀ اعضای انجمن اجرا می‌کرد. مدفن ظهیرالدوله در شمال تهران در گورستانی که به نام وی مشهور است در کنار بسیاری از رجال نامدار سیاسی و ادبی عصر قاجار و پهلوی واقع است. بخشی از خاطرات و اسناد ظهیرالدوله در تهران به کوشش ایرج افشار چاپ و منتشر شده است.

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 ظَهیرالدّوله، علی‌خان دَوَلّو (تهران ۱۲۸۱ـ۱۳۴۲ق)<br>
-[[پرونده: 30004600-1.jpg | بندانگشتی|ظَهیرالدّوله، علی‌خان دَوَلّو]][[پرونده: 30004600-2.jpg | بندانگشتی|ظَهیرالدّوله، علی‌خان دَوَلّو]]<p>(ملقب به: صفاعلی‌شاه) از مشاهیر  رجال و عرفای عهد قاجار و فرزند محمدناصرخان ظهیرالدوله. او داماد ناصرالدین‌شاه قاجار بود و مدت‌ها منصب ایشیک آقاسی باشی و نیز حکومت ولایات مختلف را به عهده داشت. ظهیرالدوله از نظر طریقتی شخصیتی است با ابعاد پنهان. او در ۱۳۰۳ق در ۲۲سالگی دست ارادت به صفی‌‌علی‌شاه، از دراویش نعمت‌اللهیه، داد و لقب طریقتیِ صفا‌علی‌شاه را دریافت کرد. در زمان حیات صفی، به دستگیری و جلب و راهنمایی دوستداران تصوّف پرداخت و پس از فوت صفی، رسماً جانشین و خلیفۀ او شد. این خلافت به امر ناصرالدین‌شاه صورت گرفت و به اجازۀ هم او انجمن اخوت را در ۱۳۱۷ق با عضویت ۱۱۰نفر از روشنفکران و اصلاح‌طلبان تأسیس کرد، اما در واقعۀ به‌توپ‌بستن مجلس در ۱۳۲۶ق، این انجمن نیز به‌دلیل حمایت از آزادی‌طلبان به‌توپ بسته شد. ظهیرالدوله از نمایش‌نامه‌نویسان دورۀ مشروطه و از نخستین مؤسسان گاردن پارتی و کنسرت در ایران هم بود، ولی وجهۀ سیاسی و اخلاقی و درویشی‌اش شخصیت ادبی او را در عرصۀ نمایش تحت‌شعاع قرار داده است. از معدود نمایش‌نامه‌های به‌جا‌مانده از او ''کابوس استبداد'' یا ''گناهکاران'' است که درون‌مایۀ ضداستبدادی و آزادی‌خواهانه دارد، و دست‌کم دوبار، بار اول در نخستین سال‌های تأسیس انجمن اخوت و سپس در ۱۳۲۳ق در تئاتر تهران، بر روی صحنه اجرا شده است. انجمن اخوت برای روشنگری و آگاهی بخشیدن به مردم، نمایش‌هایی را هم در خانۀ اعضای انجمن اجرا می‌کرد. مدفن ظهیرالدوله در شمال تهران در گورستانی که به نام وی مشهور است در کنار بسیاری از رجال نامدار سیاسی و ادبی عصر قاجار و پهلوی واقع است. بخشی از خاطرات و اسناد ظهیرالدوله در تهران به کوشش ایرج افشار چاپ و منتشر شده است.</p>
+[[پرونده: 30004600-1.jpg | بندانگشتی|ظَهیرالدّوله، علی‌خان دَوَلّو]][[پرونده: 30004600-2.jpg | بندانگشتی|ظَهیرالدّوله، علی‌خان دَوَلّو]]<p>(ملقب به: صفاعلی‌شاه) از مشاهیر  رجال و عرفای عهد [[قاجاریه، سلسله|قاجار]] و فرزند محمدناصرخان ظهیرالدوله. او داماد [[ناصرالدین شاه قاجار|ناصرالدین‌شاه قاجار]] بود و مدت‌ها منصب [[ایشیک آقاسی باشی]] و نیز حکومت ولایات مختلف را به عهده داشت. ظهیرالدوله از نظر طریقتی شخصیتی است با ابعاد پنهان. او در ۱۳۰۳ق در ۲۲سالگی دست ارادت به صفی‌‌علی‌شاه، از دراویش نعمت‌اللهیه، داد و لقب طریقتیِ صفا‌علی‌شاه را دریافت کرد. در زمان حیات صفی، به دستگیری و جلب و راهنمایی دوستداران تصوّف پرداخت و پس از فوت صفی، رسماً جانشین و خلیفۀ او شد. این خلافت به امر ناصرالدین‌شاه صورت گرفت و به اجازۀ هم او [[اخوت، انجمن|انجمن اخوت]] را در ۱۳۱۷ق با عضویت ۱۱۰نفر از روشنفکران و اصلاح‌طلبان تأسیس کرد، اما در واقعۀ به‌توپ‌بستن مجلس در ۱۳۲۶ق، این انجمن نیز به‌دلیل حمایت از آزادی‌طلبان به‌توپ بسته شد. ظهیرالدوله از نمایش‌نامه‌نویسان دورۀ [[مشروطه]] و از نخستین مؤسسان [[گاردن پارتی]] و کنسرت در ایران هم بود، ولی وجهۀ سیاسی و اخلاقی و درویشی‌اش شخصیت ادبی او را در عرصۀ نمایش تحت‌شعاع قرار داده است. از معدود نمایش‌نامه‌های به‌جا‌مانده از او ''کابوس استبداد'' یا ''گناهکاران'' است که درون‌مایۀ ضداستبدادی و آزادی‌خواهانه دارد، و دست‌کم دوبار، بار اول در نخستین سال‌های تأسیس انجمن اخوت و سپس در ۱۳۲۳ق در تئاتر تهران، بر روی صحنه اجرا شده است. انجمن اخوت برای روشنگری و آگاهی بخشیدن به مردم، نمایش‌هایی را هم در خانۀ اعضای انجمن اجرا می‌کرد. مدفن ظهیرالدوله در شمال تهران در گورستانی که به نام وی مشهور است در کنار بسیاری از رجال نامدار سیاسی و ادبی عصر قاجار و [[پهلوی، سلسله (۱۳۰۴ـ۱۳۵۷ش)|پهلوی]] واقع است. بخشی از خاطرات و اسناد ظهیرالدوله در تهران به کوشش [[افشار، ایرج (تهران ۱۳۰۴ـ ۱۳۸۹ش)|ایرج افشار]] چاپ و منتشر شده است.</p>
 <br><!--30004600-->
 [[رده:تاریخ ایران]]
 [[رده:دورۀ قاجار]]