سینایی، خسرو (ساری ۱۳۱۹ش)

خسرو سینایی

خسرو سینایی‌ (ساری ۱۳۱۹ش- تهران ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ش)

خسرو‌ سینایی
زادروز	ساری ۱۳۱۹ش
درگذشت	تهران ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ش
ملیت	ایرانی
تحصیلات و محل تحصیل	معماری در دانشکده فنی وین و آهنگسازی در آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی وین
شغل و تخصص اصلی	کارگردان سینما
آثار	هیولای درون (1362) و عروس آتش (1378)
گروه مقاله	سینما
خویشاوندان سرشناس	فرح اصولی (همسر)؛ گیزلا وارگا سینایی (همسر)
جوایز و افتخارات	لوح زرین بهترین کارگردانی از دومین دورۀ جشنوارۀ فیلم فجر (1362) برای فیلم هیولای درون؛ سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه از هجدهمین دورۀ جشنوارۀ فیلم فجر (1378) (به صورت مشترک با حمید فرخ‌نژاد) برای فیلم عروس آتش؛ نشان شوالیۀ لهستان برای فیلم مرثیۀ گمشده (2008)

خسرو سینایی

مستندساز و کارگردان سینمای ایران. طی سال‌های 1338 تا 1346 در اتریش (وین) به صورت همزمان به تحصیل در رشته‌های معماری در دانشکدهٔ فنی وین و آهنگسازی در آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی وین و سپس به آموزش سینما در آکادمی مذکور پرداخت و در این رشته‌ها نیز فارغ‌التحصیل شد.‌ وی فعاليت هنری را با كارگردانی فيلم‌های مستند آغاز كرد.

کارنامۀ‌ سینمایی سینایی به ‌دو بخش‌ جدایی‌ناپذیر تقسیم‌ می‌شود: مستند و داستانی؛ فیلم‌های‌ مستندش وجهی نمایشی، و فیلم‌های‌ داستانی‌اش‌، اغلب‌، رنگ‌ و جلایی‌ پژوهشی، واقعی، و مستندگونه‌ دارند.

ازجمله فیلم‌های مستند اوست: آوایی‌ که‌ عتیقه‌ می‌شود (۱۳۴۶)، شرح‌حال‌ (۱۳۴۸)، آن‌سوی‌ هیاهو (۱۳۴۸)، سردی‌آهن‌ (۱۳۴۹)، حاج‌مصوّرالملکی‌ (۱۳۵۰)، حسین‌ یاوری‌ (۱۳۵۲)، و مرثیه‌ گمشده‌ (۱۳۶۲). از مهم‌ترین فیلم‌های داستانی اوست: هیولای درون (۱۳۶۲) و عروس آتش (۱۳۷۸). خسرو سینایی در ۱۳۸۷/۲۰۰۸ نشان شوالیۀ لهستان را برای فیلم مرثیۀ گمشده دریافت کرد. فیلم مذکور مستندی است دربارۀ مهاجرت لهستانی‌ها طی جنگ جهانی دوم.

سینایی رزومۀ پرباری در زمینه‌های ساخت فیلم مستند، تدریس سینما (کارگردانی، مستندسازی، فیلم‌نامه‌نویسی، آهنگسازی و...)، آهنگسازی و ترجمه داشت و همچنین چندعنوان فیلم‌نامه و مجموعه شعر نیز از وی توسط ناشران ایرانی منتشر شده است.

خسرو سینایی بعدازظهر ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ بر اثر ابتلا به بیماری ویروس کرونا و عفونت ریه در بیمارستان امیراعلم تهران درگذشت. دوتن از شاخص‌ترین نقاشان نوگرای ایرانی، فرح اصولی و گیزلا وارگا سینایی (بانوی مجارستانی‌تبار) همسران وی بودند.

برخی از جوایز و افتخارات

لوح زرین بهترین کارگردانی از دومین دورۀ جشنوارۀ فیلم فجر (1362) برای فیلم هیولای درون؛ سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه از هجدهمین دورۀ جشنوارۀ فیلم فجر (1378) (به صورت مشترک با حمید فرخ‌نژاد) برای فیلم عروس آتش؛ تندیس زرین بهترین فیلم‌نامه از چهارمین دورۀ جشن خانه سینما (1379) برای عروس آتش؛ جایزۀ فیبرشی به فیلم عروس آتش در جشنوارۀ بین‌المللی فیلم کارلوی واری؛ نشان ویژۀ «صلیب شوالیه جمهوری لهستان» از سوی رئیس‌جمهور لهستان برای فیلم مرثیۀ گمشده (۲۰۰۸).

فیلم‌های سینمایی

• زنده باد... (۱۳۵۸)

• هیولای درون (۱۳۶۲)

• یار در خانه (۱۳۶۶)

• در کوچه‌های عشق (۱۳۶۹)

• عروس آتش (۱۳۷۸)

• مثل یک قصه (۱۳۸۵)

• کویر خون (۱۳۸۵)

• جزیرۀ رنگین (۱۳۹۳)

برخی از فیلم‌های مستند

• آوائی که عتیقه می‌شود (۱۳۴۶)
• سال هنر ایران (۱۳۴۷)
• آن سوی هیاهو (۱۳۴۷–۱۳۴۸)
• یک سرزمین، یک روز، یک راه (۱۳۴۸)
• پرستش (۱۳۴۹)
• سردی آهن (۱۳۴۹)
• مرثیۀ گمشده (۱۳۴۹–۱۳۶۲)
• حاج مصورالملکی (۱۳۵۱)
• حسین یاوری (۱۳۵۲)
• جناب دماوندی (۱۳۵۳)
• تهران امروز، تصاویر یک شهر (۱۳۵۶)
• زن دیروز، زن امروز (۱۳۵۶)
• نقاشی مدرن ایران (۱۳۵۶)
• سفر به تاریخ (۱۳۶۴)
• ابرشهر پیر (۱۳۶۴)
• سرِ مرز (۱۳۷۰)
• آخرین حلقۀ زنجیر (۱۳۷۰)
• گیزلا (۱۳۷۲)
• به کوه مهربان بیندیش (۱۳۷۲)
• قصۀ کوتاهی چندهزارساله (۱۳۷۲)
• کوچۀ پائیز (مستند داستانی بلند ۱۳۷۵)
• عبور از نمی‌دانم (۱۳۸۱)
• میان سایه و نور (۱۳۸۱)
• طرح برنده (۱۳۸۳)
• آوازهای سکوت (۱۳۸۴)
• گفتگو با سایه (۱۳۸۴)
• فرش، اسب، ترکمن (۱۳۸۴)
• گواهان تاریخ (۱۳۸۶)
• راویان تاریخ (۱۳۸۸)