آتشکده

آتشکدۀ بهرام یزد

آتشکدۀ بهرام یزد

آتشکده (Fire temple)

پرستشگاه زردشتیان، مرکب از کلمه آتش و کده به‌معنی جایگاه آتش، آن را آتشگاه هم می‌گویند و در متون قدیمی هر دو اصطلاح آمده است. آتشکده بنایی است که در آن آتش می‌افروزند و مراسم و آیین‌های عبادی را در آن‌جا برگزار می‌کنند. زردشت تأسیس آتشکده و نگهبانی از آن را به پیروانش توصیه کرده بود. در آیین زردشتی، مانند مذهب کاتولیک و برخلاف اسلام، در اجرای مراسم عبادی آلات و ادوات فراوان و تشریفات مذهبی بسیار معمول است. آتشگاه را در محلی قرار می‌دهند که اطراف آن حتماً باز باشد، در هر آتشکده کانونی ویژه برای برافروختن آتش هست که جز آتشبان (آذربان = اتروان) کسی حق ورود به آن را ندارد. در سمت راست مقر آتش، اتاقی است وسیع و چهارگوش که به بخش‌های متعدد و مساوی تقسیم شده و هریک را برای کار معینی اختصاص داده‌اند، این اتاق را «یزشن‌گاه» یعنی محل انجام عبادت می‌نامند. هر آتشکده معمولاً هشت درگاه دارد. چون به‌تدریج در کیش زردشت اعتقاد بر آن یافتند که آفتاب نباید بر آتش بتابد، سبک جدیدی در ساختمان آتشکده‌ها معمول شد؛ اتاقی تاریک در وسط پرستشگاه یا معبد می‌سازند و آتشدان را در آن قرار می‌دهند. آتشکده معمولاً پر از بوی کندر و مواد معطر است. برای آن‌که نفس و بوی دهان آتش را نیالاید، عموماً دهان‌بند می‌بندند. در آتشکده‌ها، روحانیان دعاهای مقرر پنج‌گانۀ روز و دیگر اعمال مذهبی را به‌جا می‌آورند و در جشن‌ها، ازجمله در شش روز آخر سال، مراسم باشکوهی برپا می‌کنند. برخی از آلات و اسبابی که در آتشکده‌ به‌کار می‌رود عبارت‌اند از: هاون و دستۀ هاون که به منزله ناقوس مسیحیان است؛ بَرْسَم که شاخه‌های تر چوب مقدس است؛ چند پیاله کوچک برای نوشابه مقدس هوم و سنگ بزرگی که این وسایل را روی آن می‌چینند. از شرایط ورود به آتشکده پوشیدن لباس سفید است.

 

---