مقرنس: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:2505032160.jpg|جایگزین=از مقرنسهای حرم امام رضا|بندانگشتی|350x350پیکسل|از مقرنسهای [[آستان قدس رضوی]]]] | [[پرونده:2505032160.jpg|جایگزین=از مقرنسهای حرم امام رضا|بندانگشتی|350x350پیکسل|از مقرنسهای [[آستان قدس رضوی]]]] | ||
مُقَرْنَس <br><p>یکی از عناصر تزیینی معماری که از مشخصههای معماری اسلامی، بهخصوص مساجد و مقبرههاست. کلمۀ مقرنس از کلمۀ یونانی کورونیس بهمعنای خمیده گرفته شده است. به احتمال زیاد هنرمندان نخستین این فن، از قندیلهای یخی و آهکی درون غارها، برداشتی هنرمندانه کردهاند. این طاقچهبندی آذینی در زیر گنبدها یا نیمگنبدهای روی ایوان و درگاهها، برای مخفیکردن زاویه در انتقال از یک سطح به سطح مجاور با آجر، گچ و کاشی بهکار برده میشد. مقرنسها از لحاظ شکل به چهار دسته تقسیم میشوند: ۱. مقرنسهای جلوآمده؛ ۲. مقرنسهای روی هم قرار گرفته؛ ۳. مقرنسهای معلق و ۴. مقرنسهای لانهزنبوری. کهنترین نمونۀ مقرنس در کاخ نوشجان از روزگار مادها برجای مانده است. </p><p> </p><p>'''مقرنسسازی در دوران اولیۀ اسلام''' (۱ـ۵ق). از نخستین نمونههای بارز میتوان از مقبرۀ شاهاسماعیل سامانی در بخارا، مقبرۀ قابوس بن وشمگیر مشهور به گنبد کاووس/قابوس و مسجد جامع نایین نام برد. </p><p></p><p>'''مقرنسسازی در قرن ۵ و ۶ق'''. در این دوران قبل از معماری بنا به مقرنسسازی مساجد، مقبرهها، برج و بقعه پرداخته شد. نشانگر معماری این عصر که از مهمترین بناهای عهد سلجوقی است، مسجد جامع اصفهان است که در زمان وزارت خواجه نظامالملک آرایش داده شد و مسجد بزرگ نورالدین در موصل عراق، قبر نورالدین در دمشق، مسجد جامع اردستان، مسجد جامع گلپایگان، مسجد جامع زواره و مسجد و مدرسۀ حیدریه قزوین از دیگر نمونههای مقرنس در این دوره است.</p><p></p><p>'''مقرنسسازی در قرن ۷ و ۸ق'''. پس از نوآوریهایی که در دوران سلجوقی در خلق این آثار شد، هنرمندان دورۀ تیموری و مغول آن را با تحولاتی تکمیل کردند. از مشهورترین آثار بازماندۀ این عصر، گنبد سلطانیه در نزدیکی زنجان که مقبرۀ اولجایتو یا سلطان محمد خدابنده نامیده میشود و آرامگاه خانوادگی فاتح عالم در شاهراه شازند ـ سمرقند است. مقرنس بر سایر هنرهای تزیینی و صنایع دستی ازجمله فرشبافی، کاشیکاری و منبتکاری اثر گذارده و موجب گسترش آنها شده است. از مقرنسکاریهای زیبای دورۀ صفوی میتوان از مسجد شیخ لطفالله اصفهان نام برد.</p> | مُقَرْنَس <br><p>یکی از عناصر تزیینی معماری که از مشخصههای معماری اسلامی، بهخصوص مساجد و مقبرههاست. کلمۀ مقرنس از کلمۀ یونانی کورونیس بهمعنای خمیده گرفته شده است. به احتمال زیاد هنرمندان نخستین این فن، از قندیلهای یخی و آهکی درون غارها، برداشتی هنرمندانه کردهاند. این طاقچهبندی آذینی در زیر گنبدها یا نیمگنبدهای روی ایوان و درگاهها، برای مخفیکردن زاویه در انتقال از یک سطح به سطح مجاور با آجر، گچ و کاشی بهکار برده میشد. مقرنسها از لحاظ شکل به چهار دسته تقسیم میشوند: ۱. مقرنسهای جلوآمده؛ ۲. مقرنسهای روی هم قرار گرفته؛ ۳. مقرنسهای معلق و ۴. مقرنسهای لانهزنبوری. کهنترین نمونۀ مقرنس در کاخ نوشجان از روزگار مادها برجای مانده است. </p><p> </p><p> </p><p> </p><p>'''مقرنسسازی در دوران اولیۀ اسلام''' (۱ـ۵ق). از نخستین نمونههای بارز میتوان از مقبرۀ شاهاسماعیل سامانی در بخارا، مقبرۀ قابوس بن وشمگیر مشهور به گنبد کاووس/قابوس و مسجد جامع نایین نام برد. </p><p></p><p></p><p></p><p>'''مقرنسسازی در قرن ۵ و ۶ق'''. در این دوران قبل از معماری بنا به مقرنسسازی مساجد، مقبرهها، برج و بقعه پرداخته شد. نشانگر معماری این عصر که از مهمترین بناهای عهد سلجوقی است، مسجد جامع اصفهان است که در زمان وزارت خواجه نظامالملک آرایش داده شد و مسجد بزرگ نورالدین در موصل عراق، قبر نورالدین در دمشق، مسجد جامع اردستان، مسجد جامع گلپایگان، مسجد جامع زواره و مسجد و مدرسۀ حیدریه قزوین از دیگر نمونههای مقرنس در این دوره است.</p><p></p><p></p><p></p><p>'''مقرنسسازی در قرن ۷ و ۸ق'''. پس از نوآوریهایی که در دوران سلجوقی در خلق این آثار شد، هنرمندان دورۀ تیموری و مغول آن را با تحولاتی تکمیل کردند. از مشهورترین آثار بازماندۀ این عصر، گنبد سلطانیه در نزدیکی زنجان که مقبرۀ اولجایتو یا سلطان محمد خدابنده نامیده میشود و آرامگاه خانوادگی فاتح عالم در شاهراه شازند ـ سمرقند است. مقرنس بر سایر هنرهای تزیینی و صنایع دستی ازجمله فرشبافی، کاشیکاری و منبتکاری اثر گذارده و موجب گسترش آنها شده است. از مقرنسکاریهای زیبای دورۀ صفوی میتوان از مسجد شیخ لطفالله اصفهان نام برد.</p> | ||
<br><!--38364000--> | <br><!--38364000--> | ||
[[رده:معماری]] | [[رده:معماری]] | ||
[[رده:عناصر و مواد]] | [[رده:عناصر و مواد]] | ||