ژاپنی، ادبیات: تفاوت میان نسخه‌ها
DaneshGostar (بحث | مشارکتها) (جایگزینی متن - '\\2' به '<!--2') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
ژاپنی، ادبیات (Japanese literature)<br> | |||
[[پرونده: 24000500.jpg | بندانگشتی|ژاپُني، ادبيات]]نثر، شعر، و نمایش ژاپن. ویژگی ادبیات کلاسیک آن درآمیختگی نثر و شعر است، که قالب‌های شعر با تعداد هجاها تعیین می‌شد. ''داستان | [[پرونده: 24000500.jpg | بندانگشتی|ژاپُني، ادبيات]]نثر، شعر، و نمایش ژاپن. ویژگی ادبیات کلاسیک آن درآمیختگی نثر و شعر است، که قالب‌های شعر با تعداد هجاها تعیین می‌شد. ''داستان گنجی''<ref>The Tale of Genji</ref> (ح ۱۰۰۵م)، اثر ''موراساکی شیکیبو''<ref>Murasaki Shikibu</ref>، را نخستین رمان جهان نامیده‌اند. یوکیو میشیما<ref>Yukio Mishima</ref> و جونیشیرو تانیزاکی<ref>Junichiro Tanizaki</ref> ازجمله رمان‌نویس‌های معاصرند. | ||
'''دورۀ درباری'''. شعر شفاهی و شیوه‌های اجرای مناسک از زمان‌های قدیم‌تر برجا مانده بود، امّا نخستین آثار مکتوب حفظ شده عبارت‌اند از دو وقایع‌نامه از اسطوره و تاریخ: ''کوجیکی (ثبت وقایع قدیم)''<ref>Kojiki/Record of Ancient Matters</ref> اواخر قرن ۷م و ''نیهون شوکی''<ref>Nihon Shoki</ref> (۷۲۰م) که در هر دو آن‌ها شعرهایی نیز آمده است.'' مانیوشو (مجموعۀ هزاران برگ)''<ref>Man’yshu/Collection of a Myriad Leaves</ref> نخستین گلچین شعر تأثیرگذار بنا به سفارش دربار امپراتوری بود. قالب اصلی ارائه شده در این شعرها تانکا<ref>tanka</ref> است که پاره شعری پنج سطری متشکل از ۵، ۷، ۵، ۷، ۷ هجاست. کاکینوموتو هیتومارو<ref>Kakinomoto Hitomaro</ref> ( ـ۷۰۸/۷۱۵م) از شاعران مهم است. در قرن‌های ۸ و ۹م آوانگاری الفبای چینی جای خود را به هجانگاری بومی در نخستین اثر ادبی مکتوب داد. در اواخر قرن ۱۰م و اوایل قرن ۱۱م، موراساکی و نیز چند بانوی دیگر وابسته به دربار نیز آثار مهمی خلق کردند که از آن جمله است: قصۀ روان‌شناختی، دفتر خاطرات، و ''کتاب بالینی''<ref>Makura no soshi/Pillow Book</ref>، اثر سی شوناگون<ref>Sei Shonagon</ref>، مجموعه‌ای از اندیشه‌ها که تأثیرش تا امروز هم باقی مانده است. | |||
'''دورۀ گسستگی جنگی'''. سایگیو<ref>Saigyo</ref> (۱۱۱۸ـ۱۱۹۰م) و فوجی‌وارا تیکا<ref>Fujiwara Teika</ref> (۱۱۶۲ـ۱۲۴۱م) دو تن از بزرگ‌ترین شاعران ژاپن به‌شمار می‌روند. در قرن ۱۴م نمایش نو<ref>No</ref> از دل رقص‌های مذهبی آیینی، با آمیزه‌ای از تک‌گویی و دیالوگ پاگرفت. زئامی<ref>Zeami</ref> در اوایل قرن ۱۵م نمایش‌نامه‌های کلاسیک بسیار و نیز کتاب راهنما و نظریه‌هایی دربارۀ نمایش نو نوشت. ''یادداشت‌هایی در تنبلی''<ref>Tsurezuregusa/Essays in Idleness</ref> (۱۳۳۰ـ۱۳۳۱م)، اثر کنکو<ref>Kenko</ref> (ح ۱۲۸۳ـ۱۳۵۲م)، نوشتۀ منثور کوتاهی است که امروز نیز آن را می‌خوانند. حماسۀ ''هایکه مونوگاتاری (داستان هایکه'')<ref>Heike Monogatari</ref> در قرن ۱۴م نوشته شد. سوگی<ref>Sogi </ref> (۱۴۲۱م ـ۱۵۰۲) نمایندۀ اصلی رنگا<ref>renga </ref>، شعر زنجیره‌ای بر پایۀ الگوی تانکا و پیرو قواعد پیچیده، بود و اغلب دو یا سه شاعر باهم آن را می‌ساختند. این شعر که ابتدا وسیلۀ سرگرمی بود، از قرن ۱۲م تبدیل به قالبی هنری شد. هایکو<ref>haiku </ref> ریشه در رنگا دارد. | |||
'''دورۀ توکوگاوا'''. در قرن ۱۷ محققانی ظهور کردند که روی زبان چینی مطالعه می‌کردند، ازجمله آرائی هاکوسکی<ref>Arai Hakuseki </ref> (۱۶۵۷ـ۱۷۲۵) که در دورۀ شوگونی<ref>shogun </ref> مشاور بود و یک خود زندگی‌نامه نوشت. قالب‌های ادبی که در دورۀ توکوگاوا<ref>Tokugawa</ref> شکل گرفتند عبارت‌اند از کابوکی<ref>kabuki </ref>، نمایش محبوب اِدو<ref>Edo </ref> در ژاپن، که نمایندۀ مهم آن شیکاماتسو مونزائه‌مون۲۷ (۱۶۵۳ـ۱۷۲۴) بود (بیشتر برای تئاتر عروسکی با نام بونراکو۲۸ می‌نوشت)؛ هایکو (قطعه شعر سه‌سطری با ۵، ۷، و ۵ هجا) که مشهورترین استاد آن باشو۲۹ بود؛ و رمان مدرن که ایهارا سایکاکو۳۰ (۱۶۴۲ـ۱۶۹۳) آن را معرفی کرد و موضوع اصلی آن مسائل جنسی و پول، و فضایش طبقۀ متوسط شهری بود. اوئه‌دا آکیناری۳۱ (۱۷۳۴ـ۱۸۰۹) داستان‌هایش را همچون ''قصه‌های مهتاب و باران''۳۲ (۱۷۶۸) با اقتباس از کلاسیک‌های چینی می‌نوشت. موتوری نوریناگا۳۳ (۱۷۳۰ـ۱۸۰۱)، شاعر و محقق، ازجمله کسانی بود که علیه نفوذ چینی‌ها واکنش نشان داد. | |||
'''دورۀ مدرن'''. اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰، زبان گفتاری مُدرن جانشین سبک مهجور توکوگاوا به‌منزلۀ وسیله‌ای ادبی شد؛ نفوذ ادبیات غرب و روسیه از طریق ترجمه‌های انگلیسی نویسندگانی مانند تسوبوچی شویو۳۴ (۱۸۵۹ـ۱۹۳۵)، نویسندۀ رئالیست، را پدید آورد که مؤلف پژوهش مهمی دربارۀ رمان (۱۸۸۵ـ۱۸۸۶) بود؛ پس از او رمان‌نویس‌های ناتورالیست و «ایدئالیستی» با گرایش‌های رمانتیک وارد عرصه شدند و برای بیان احوال خود گونه‌ای ادبی موسوم به «رمان‌های آی۳۵» را رواج دادند که همچنان محبوبیت دارد؛ اوسامو دازایی۳۶ ازجمله نویسندگان آن بود. ناتسومه سوسه‌کی۳۷، ناگائی کافو۳۸ (۱۸۷۹ـ۱۹۵۹)، و تانیزاکی علیه مکتب خود زندگی‌نامه‌نویسی واکنش نشان دادند. شیمازاکی توسون۳۹ (۱۸۷۲ـ۱۹۴۳) شیوه‌های شاعرانۀ غربی ازجمله سمبولیسم را معرفی کرد، اما قالب‌های سنتی هایکو و تانکا هنوز هم کاربرد بسیار دارند. نمایش سبک غربی با الهام از آثار اسکاندیناویایی‌ها مانند هنریک ایبسن۴۰ و اوگوست استریندبرگ۴۱، با شروع قرن توسعه یافته است و در دهۀ ۱۹۶۰ نمایش‌نامه‌نویسان پیشگامی چون شوجی تِرایاما۴۲ (۱۹۳۵ـ۱۹۸۳) رشد کرد، اما تئاتر ژاپن عموماً بر اجرای نمایش استوار است تا نمایش‌نامه. پس از جنگ جهانی دوم، تجربۀ آشفتگی فرهنگی و مسائل مربوط به هویّت توجه نسل تازه‌ای از نویسندگان اغلب چپ‌گرا مانند کوبو آبه۴۳ را جلب کرد که از شیوه‌های روایی و نمایشیِ مدرنیسم غربی استفاده می‌کردند. دو نویسندۀ ژاپنی برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات شده‌اند: یاسوناری کاواباتا۴۴ (۱۹۶۸) و کنزابورو اوئه۴۵ (۱۹۴۴). نویسندگان محبوب دهۀ ۱۹۹۰ عبارت‌اند از ''هاروکی موراکامی''۴۶ (۱۹۴۹ـ )، مؤلف سرگذشت‌های سوررئالیستی مانند ''ماجرای تعقیب گوسفند''۴۷ (۱۹۸۹) و بانانا یوشیموتو۴۸ (۱۹۶۴ـ ) که ''آشپزخانه''۴۹ (۱۹۹۱) از رمان‌های کوتاه و پراحساس اوست. | |||
Sogi | Sogi | ||
renga | renga | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
[[رده:تئاتر]] | [[رده:تئاتر]] | ||
[[رده:جهان – آثار، رویدادها، اماکن]] | [[رده:جهان – آثار، رویدادها، اماکن]] | ||
<references /> | |||
نسخهٔ ۲ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۱۶
ژاپنی، ادبیات (Japanese literature)
نثر، شعر، و نمایش ژاپن. ویژگی ادبیات کلاسیک آن درآمیختگی نثر و شعر است، که قالب‌های شعر با تعداد هجاها تعیین می‌شد. داستان گنجی[۱] (ح ۱۰۰۵م)، اثر موراساکی شیکیبو[۲]، را نخستین رمان جهان نامیده‌اند. یوکیو میشیما[۳] و جونیشیرو تانیزاکی[۴] ازجمله رمان‌نویس‌های معاصرند.
دورۀ درباری. شعر شفاهی و شیوه‌های اجرای مناسک از زمان‌های قدیم‌تر برجا مانده بود، امّا نخستین آثار مکتوب حفظ شده عبارت‌اند از دو وقایع‌نامه از اسطوره و تاریخ: کوجیکی (ثبت وقایع قدیم)[۵] اواخر قرن ۷م و نیهون شوکی[۶] (۷۲۰م) که در هر دو آن‌ها شعرهایی نیز آمده است. مانیوشو (مجموعۀ هزاران برگ)[۷] نخستین گلچین شعر تأثیرگذار بنا به سفارش دربار امپراتوری بود. قالب اصلی ارائه شده در این شعرها تانکا[۸] است که پاره شعری پنج سطری متشکل از ۵، ۷، ۵، ۷، ۷ هجاست. کاکینوموتو هیتومارو[۹] ( ـ۷۰۸/۷۱۵م) از شاعران مهم است. در قرن‌های ۸ و ۹م آوانگاری الفبای چینی جای خود را به هجانگاری بومی در نخستین اثر ادبی مکتوب داد. در اواخر قرن ۱۰م و اوایل قرن ۱۱م، موراساکی و نیز چند بانوی دیگر وابسته به دربار نیز آثار مهمی خلق کردند که از آن جمله است: قصۀ روان‌شناختی، دفتر خاطرات، و کتاب بالینی[۱۰]، اثر سی شوناگون[۱۱]، مجموعه‌ای از اندیشه‌ها که تأثیرش تا امروز هم باقی مانده است.
دورۀ گسستگی جنگی. سایگیو[۱۲] (۱۱۱۸ـ۱۱۹۰م) و فوجی‌وارا تیکا[۱۳] (۱۱۶۲ـ۱۲۴۱م) دو تن از بزرگ‌ترین شاعران ژاپن به‌شمار می‌روند. در قرن ۱۴م نمایش نو[۱۴] از دل رقص‌های مذهبی آیینی، با آمیزه‌ای از تک‌گویی و دیالوگ پاگرفت. زئامی[۱۵] در اوایل قرن ۱۵م نمایش‌نامه‌های کلاسیک بسیار و نیز کتاب راهنما و نظریه‌هایی دربارۀ نمایش نو نوشت. یادداشت‌هایی در تنبلی[۱۶] (۱۳۳۰ـ۱۳۳۱م)، اثر کنکو[۱۷] (ح ۱۲۸۳ـ۱۳۵۲م)، نوشتۀ منثور کوتاهی است که امروز نیز آن را می‌خوانند. حماسۀ هایکه مونوگاتاری (داستان هایکه)[۱۸] در قرن ۱۴م نوشته شد. سوگی[۱۹] (۱۴۲۱م ـ۱۵۰۲) نمایندۀ اصلی رنگا[۲۰]، شعر زنجیره‌ای بر پایۀ الگوی تانکا و پیرو قواعد پیچیده، بود و اغلب دو یا سه شاعر باهم آن را می‌ساختند. این شعر که ابتدا وسیلۀ سرگرمی بود، از قرن ۱۲م تبدیل به قالبی هنری شد. هایکو[۲۱] ریشه در رنگا دارد.
دورۀ توکوگاوا. در قرن ۱۷ محققانی ظهور کردند که روی زبان چینی مطالعه می‌کردند، ازجمله آرائی هاکوسکی[۲۲] (۱۶۵۷ـ۱۷۲۵) که در دورۀ شوگونی[۲۳] مشاور بود و یک خود زندگی‌نامه نوشت. قالب‌های ادبی که در دورۀ توکوگاوا[۲۴] شکل گرفتند عبارت‌اند از کابوکی[۲۵]، نمایش محبوب اِدو[۲۶] در ژاپن، که نمایندۀ مهم آن شیکاماتسو مونزائه‌مون۲۷ (۱۶۵۳ـ۱۷۲۴) بود (بیشتر برای تئاتر عروسکی با نام بونراکو۲۸ می‌نوشت)؛ هایکو (قطعه شعر سه‌سطری با ۵، ۷، و ۵ هجا) که مشهورترین استاد آن باشو۲۹ بود؛ و رمان مدرن که ایهارا سایکاکو۳۰ (۱۶۴۲ـ۱۶۹۳) آن را معرفی کرد و موضوع اصلی آن مسائل جنسی و پول، و فضایش طبقۀ متوسط شهری بود. اوئه‌دا آکیناری۳۱ (۱۷۳۴ـ۱۸۰۹) داستان‌هایش را همچون قصه‌های مهتاب و باران۳۲ (۱۷۶۸) با اقتباس از کلاسیک‌های چینی می‌نوشت. موتوری نوریناگا۳۳ (۱۷۳۰ـ۱۸۰۱)، شاعر و محقق، ازجمله کسانی بود که علیه نفوذ چینی‌ها واکنش نشان داد.
دورۀ مدرن. اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰، زبان گفتاری مُدرن جانشین سبک مهجور توکوگاوا به‌منزلۀ وسیله‌ای ادبی شد؛ نفوذ ادبیات غرب و روسیه از طریق ترجمه‌های انگلیسی نویسندگانی مانند تسوبوچی شویو۳۴ (۱۸۵۹ـ۱۹۳۵)، نویسندۀ رئالیست، را پدید آورد که مؤلف پژوهش مهمی دربارۀ رمان (۱۸۸۵ـ۱۸۸۶) بود؛ پس از او رمان‌نویس‌های ناتورالیست و «ایدئالیستی» با گرایش‌های رمانتیک وارد عرصه شدند و برای بیان احوال خود گونه‌ای ادبی موسوم به «رمان‌های آی۳۵» را رواج دادند که همچنان محبوبیت دارد؛ اوسامو دازایی۳۶ ازجمله نویسندگان آن بود. ناتسومه سوسه‌کی۳۷، ناگائی کافو۳۸ (۱۸۷۹ـ۱۹۵۹)، و تانیزاکی علیه مکتب خود زندگی‌نامه‌نویسی واکنش نشان دادند. شیمازاکی توسون۳۹ (۱۸۷۲ـ۱۹۴۳) شیوه‌های شاعرانۀ غربی ازجمله سمبولیسم را معرفی کرد، اما قالب‌های سنتی هایکو و تانکا هنوز هم کاربرد بسیار دارند. نمایش سبک غربی با الهام از آثار اسکاندیناویایی‌ها مانند هنریک ایبسن۴۰ و اوگوست استریندبرگ۴۱، با شروع قرن توسعه یافته است و در دهۀ ۱۹۶۰ نمایش‌نامه‌نویسان پیشگامی چون شوجی تِرایاما۴۲ (۱۹۳۵ـ۱۹۸۳) رشد کرد، اما تئاتر ژاپن عموماً بر اجرای نمایش استوار است تا نمایش‌نامه. پس از جنگ جهانی دوم، تجربۀ آشفتگی فرهنگی و مسائل مربوط به هویّت توجه نسل تازه‌ای از نویسندگان اغلب چپ‌گرا مانند کوبو آبه۴۳ را جلب کرد که از شیوه‌های روایی و نمایشیِ مدرنیسم غربی استفاده می‌کردند. دو نویسندۀ ژاپنی برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات شده‌اند: یاسوناری کاواباتا۴۴ (۱۹۶۸) و کنزابورو اوئه۴۵ (۱۹۴۴). نویسندگان محبوب دهۀ ۱۹۹۰ عبارت‌اند از هاروکی موراکامی۴۶ (۱۹۴۹ـ )، مؤلف سرگذشت‌های سوررئالیستی مانند ماجرای تعقیب گوسفند۴۷ (۱۹۸۹) و بانانا یوشیموتو۴۸ (۱۹۶۴ـ ) که آشپزخانه۴۹ (۱۹۹۱) از رمان‌های کوتاه و پراحساس اوست.
Sogi renga haiku Arai Hakuseki shogun kabuki Edo Chikamatsu Monzaemon bunraku Basho Ihara Saikaku Ueda Akinari Ugetsu Monogatari/Tales of Moonlight and Rain Motoori Norinaga Tsubouchi Shoyo I-novels Osamu Dazai Natsume Soseki Nagai Kafu Shimazaki Toson Henrik Ibsen August Strindberg Shuji Terayama Kobo Abe Yasunari Kawabata Kenzaburo Oe Haruki Murakami Hitsuji o meguru boken/A Wild Sheep Chase Banana Yoshimoto Kitchin/kitchen
- ↑ The Tale of Genji
- ↑ Murasaki Shikibu
- ↑ Yukio Mishima
- ↑ Junichiro Tanizaki
- ↑ Kojiki/Record of Ancient Matters
- ↑ Nihon Shoki
- ↑ Man’yshu/Collection of a Myriad Leaves
- ↑ tanka
- ↑ Kakinomoto Hitomaro
- ↑ Makura no soshi/Pillow Book
- ↑ Sei Shonagon
- ↑ Saigyo
- ↑ Fujiwara Teika
- ↑ No
- ↑ Zeami
- ↑ Tsurezuregusa/Essays in Idleness
- ↑ Kenko
- ↑ Heike Monogatari
- ↑ Sogi
- ↑ renga
- ↑ haiku
- ↑ Arai Hakuseki
- ↑ shogun
- ↑ Tokugawa
- ↑ kabuki
- ↑ Edo