آتن: تفاوت میان نسخه‌ها

}} آتِن (Athens)<br/> [[File:10041000.jpg|thumb|بقاياي آتن باستان]](به یونانی: آتینای<ref>Athinai</ref>) پایتخت [[یونان]] و آتیکا<ref>Attica</ref>ی باستانی. جمعیت آن (۲۰۰۳) ۷۴۷,۳۰۰ نفر و جمعیت کلان‌شهر آن ۳,۲۴۷,۰۰۰ نفر است (۲۰۰۳). در فاصلۀ ۸کیلومتری شمال شرقی بندر خود، [[پیراییس|پیرایئوس]]<ref>Piraeus</ref> در خلیج [[آیگینا]]<ref>Gulf of Aegina</ref>، در اطراف تپه‌های سنگی [[آکروپولیس]]<ref>Acropolis</ref>، به ارتفاع ۱۶۹ متر، و آرئوپاگوس<ref>Areopagus</ref>، به ارتفاع ۱۱۲ متر، واقع شده و از شمال شرقی، تپۀ لوکابتوس<ref>Lycabettus</ref>، با ۲۷۷ متر ارتفاع، بر آن مشرف است. شهر مزبور در جنوب جلگۀ مرکزی [[آتیک]] واقع شده و نهرهای کوهستانی کفیسوس<ref>Cephissus</ref> و ایلیسوس<ref>Illissus</ref> در آن جریان دارند. آتن کمتر از هر پایتخت اروپایی دیگر فضای سبز دارد (چهار درصد) و آلودگی صوتی و آلودگی هوا در آن بسیار شدید است. آکروپولیس مشرف بر شهر است. بقایای یونان باستان شامل [[پارتنون]]<ref>Parthenon</ref>، [[ارختیوم|اِرِختئوم]]<ref>Erechtheum</ref>، و معبد آتنا نیکه<ref>Athena Nike</ref> است. در نزدیکی محل [[آگورا]]<ref>Agora</ref>ی قدیمی (بازار) تِسئوم<ref>Theseum</ref> قرار دارد، و در جنوب آکروپولیس تماشاخانۀ [[دیونوسوس]]<ref>Dionysus</ref> واقع شده است. در جنوب شرقی، دروازۀ هادریانوس<ref>Hadrian</ref> و ستون‌های معبد المپیان [[زیوس|زئوس]]<ref>Olympian Zeus</ref> قرار دارد. نزدیک آن، ورزشگاه مرمرین قرار دارد که در حدود ۳۳۰پ‌م ساخته و در ۱۸۹۶م بازسازی شد. در ابتدا حدود ۳۰۰۰پ‌م این‌ مکان مسکونی شد و آتن پیش از ۷۰۰پ‌م، پایتخت آتیک متحد بود. ایرانیان در ۴۸۰پ‌م آن را تصرف و غارت کردند و آتن به نخستین شهر یونان از لحاظ قدرت و فرهنگ در زمان [[پریکلس]]<ref>Pericles</ref> تبدیل شد. پس از مرگ [[اسکندر مقدونی]]، شهر تضعیف شد، اما تا ۵۲۹م که یوستی‌نیانوس<ref>Justinian</ref> مکاتب فلسفی را تعطیل کرد، به‌منزلۀ یک مرکز روشنفکری شکوفا شد. در ۱۴۵۸م ترک‌ها آن را تصرف کردند و تا ۱۸۳۳ آن را در اختیار داشتند؛ آتن در ۱۸۳۴ پایتخت یونان شد. در [[جنگ جهانی دوم]]، از آوریل ۱۹۴۱ تا اکتبر ۱۹۴۴، در اشغال آلمان‌ها بود و تا ژانویۀ ۱۹۴۵ صحنۀ نبرد‌های شدید خیابانی بین سلطنت‌طلبان و پارتیزان‌های کمونیست شد. نگرانی فزایندۀ عمومی نسبت به پیامدهای سطوح بالای آلودگی بر آثار تاریخی و سلامت مردم سبب شد که از آوریل ۱۹۹۵ به مدت سه ماه رفت‌وآمد خودروها در شهر ممنوع شود. در سپتامبر ۱۹۹۹ زلزله‌ای به بزرگی ۵.۹ در مقیاس [[ریشتر، مقیاس|ریشتر]]، یونان را لرزاند و دست‌کم ۱۲۷ کشته و ۷۰هزار بی‌خانمان برجای گذاشت. مرکز آن، که قوی‌ترین زلزله از ۱۹۸۱ بود، در ۱۲ مایلی شمال آتن گزارش شد.