زاوه، شهرستان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
زاوه، شهرستان (County) Zaveh
زاوه، شهرستان (County) Zaveh


واقع در نواحی مرکزیِ نیمۀ شرقی [[خراسان رضوی، استان|استان خراسان رضوی]]، به مرکزیت [[دولت آباد، شهر (خراسان)|شهر دولت‌آباد]]. در نیمۀ دوم سال 1387ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 28 مهر 1387ش، با انتزاع بخش جلگۀ زاوه و روستاها و مناطقی از [[تربت حیدریه، شهرستان|شهرستان تربت حیدریه]]، تشکیل شده است. تاریخچۀ این شهرستان ذیل تاریخ تربت حیدریه قابل بررسی است. واژۀ زاوه که با کلمات زاو، زو، زوه، زاوين، زاب، زابه و زابين (همگی در ارتباط با دریا و زمین و جلگۀ پرآب) از يک خانواده است، نام قدیم تربت حیدریه، و همچنین یکی از دهستان‌ها و روستاهای شهرستان کنونی زاوه است. نام زاوه به احتمال از اواخر سدۀ 8 یا اوائل سدۀ 9ق، به خاطر حضور [[قطب الدین حیدر (تبریز ۶۱۸ق)|قطب‌الدین حیدر]] و مزار او در این شهر به‌تدریج به تربت قطب‌الدین حیدر، بعدها تربت حیدری و سرانجام به تربت حیدریه تغییر یافته است. در نخستین تقسیمات کشوری زاوه از دهستان‌ها و سپس یکی از بخش‌های شهرستان تربت حیدریه بوده، تا این‌که در سال 1387ش به شهرستان ارتقاء یافته است. شهرستان زاوه متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با بیش از 70 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های زاوه و صفائیه، به مرکزیت شهر دولت‌آباد)، بخش سلیمان (مشتمل بر دهستان‌های ساق و سلیمان، به مرکزیت شهر چخماق). بخش و دهستان سليمان از روی اسم يکی از برادران [[امام رضا]]، مشهور به شاه سلطان سلیمان، که در این منطقه مدفون است نام‌گذاری شده. روستای چخماق در سال 1400ش دارای ادارات و تأسیسات شهری شده است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان زاوه 67,695نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری مذکور، نزدیک به 14درصد ساکنان شهرستان شهرنشین و حدود 82درصد روستانشین بوده‌اند. شهرستان زاوه در شمال با [[فریمان، شهرستان|شهرستان فریمان]]، در شرق شمالی با [[تربت جام، شهرستان|شهرستان تربت جام]]، در شرق با [[باخرز، شهرستان|شهرستان باخرز]]، در جنوب شرقی با [[خواف، شهرستان|شهرستان خواف]]، در جنوب با [[رشتخوار، شهرستان|شهرستان رشتخوار]]، و در غرب و شمال غربی با [[تربت حیدریه، شهرستان|شهرستان تربت‌ حیدریه]] محدود شده است.   
واقع در نواحی مرکزیِ نیمۀ شرقی [[خراسان رضوی، استان|استان خراسان رضوی]]، به مرکزیت [[دولت آباد، شهر (خراسان)|شهر دولت‌آباد]]. در نیمۀ دوم سال 1387ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 28 مهر 1387ش، با انتزاع بخش جلگۀ زاوه و روستاها و مناطقی از [[تربت حیدریه، شهرستان|شهرستان تربت حیدریه]]، تشکیل شده است. تاریخچۀ این شهرستان ذیل تاریخ تربت حیدریه قابل بررسی است. زاوه واژه‌ای است که از زاب/زاو/زو (به معنی شکاف، رخنه و دره و همچنین آبخیز یا جلگه‌ای نهاده) اخذ شده است. این کلمه نام قدیم تربت حیدریه، و همچنین یکی از دهستان‌ها و روستاهای کنونی شهرستان زاوه است. نام زاوه از دورۀ صفویه، به خاطر حضور [[قطب الدین حیدر (تبریز ۶۱۸ق)|قطب‌الدین حیدر]] و مزار او در این شهر به‌تدریج با از رونق افتادن قصبۀ تاریخی زاوه و رونق گرفتن قصبه/قلعه‌ای که آرامگاه یکی از برادران [[امام رضا]] در آن دفن است (حصار تربت/ قلعۀ تربت)، به تربت حیدری و سرانجام به تربت حیدریه تغییر یافته است. در نخستین تقسیمات کشوری زاوه از دهستان‌های شهرستان تربت حیدریه بوده؛ دهستان زاوه در 1366ش با تشكيل و الحاق دو دهستان سليمان و صفاييه به بخش، با مركزيت دولت‌آباد، ارتقا يافت و دولت‌آباد نيز در 1369ش شهر شد. تا این‌که در سال 1387ش به شهرستان ارتقاء یافته است. شهرستان زاوه متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با بیش از 70 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های زاوه و صفائیه، به مرکزیت شهر دولت‌آباد)، بخش سلیمان (مشتمل بر دهستان‌های ساق و سلیمان، به مرکزیت شهر چخماق). بخش و دهستان سليمان از روی اسم يکی از برادران [[امام رضا]]، مشهور به شاه سلطان سلیمان، که در این منطقه مدفون است نام‌گذاری شده. روستای چخماق در سال 1400ش دارای ادارات و تأسیسات شهری شده است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان زاوه 67,695نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری مذکور، نزدیک به 14درصد ساکنان شهرستان شهرنشین و حدود 82درصد روستانشین بوده‌اند. شهرستان زاوه در شمال با [[فریمان، شهرستان|شهرستان فریمان]]، در شرق شمالی با [[تربت جام، شهرستان|شهرستان تربت جام]]، در شرق با [[باخرز، شهرستان|شهرستان باخرز]]، در جنوب شرقی با [[خواف، شهرستان|شهرستان خواف]]، در جنوب با [[رشتخوار، شهرستان|شهرستان رشتخوار]]، و در غرب و شمال غربی با [[تربت حیدریه، شهرستان|شهرستان تربت‌ حیدریه]] محدود شده است
 
شهرستان زاوه با حدود 2,437کیلومترمربع وسعت و ارتفاع ۱,350متر از سطح دریا (در مرکز آن)، در مجموع آب و هوایی معتدل دارد و از لحاظ بارندگی جزو مناطق خشک است. اساس اقتصاد شهرستان زاویه بر پایۀ کشاورزی، دامداری، صنایع دستی (خاصه فرش‌بافی) استوار است. آب کشاورزی این شهرستان از رودخانه‌های فصلی، چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق، چشمه و قنات تأمین می‌شود و اين منطقه به صورت جلگه‌ای و فاقد ارتفاعات قابل توجه است. در این شهرستان چندین رودخانۀ فصلی (خشک‌رود) در زمان بارندگی‌ها جریان می‌یابند که مهم‌ترین آنها کال سالار، کال صبی و کال مزار است. از مهم‌ترین محصولات کشاورزی آن در مرتبۀ اول زعفران و انگور، سپس گندم، جو، ذرت، چغندرقند، نخود، یونجه، سیب و دانه‌های روغنی را می‌توان نام برد. صنایع دستی مانند نمدمالی و بافت‌ قالی و قالیچه در زاوه پر رونق است و قالی و قالیچه‌های آن جنبۀ صادراتی دارد. کارخانۀ سیمان زاوه، بزرگ‌ترین کارخانۀ خراسان رضوی، در این شهرستان فعال است. عموم مردم این شهرستان شیعۀ دوازده‌امامی‌اند و به زبان فارسی (گویش خراسانی) سخن می‌گویند.   
----
----



نسخهٔ ‏۳۰ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۱۷

زاوه، شهرستان (County) Zaveh

واقع در نواحی مرکزیِ نیمۀ شرقی استان خراسان رضوی، به مرکزیت شهر دولت‌آباد. در نیمۀ دوم سال 1387ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 28 مهر 1387ش، با انتزاع بخش جلگۀ زاوه و روستاها و مناطقی از شهرستان تربت حیدریه، تشکیل شده است. تاریخچۀ این شهرستان ذیل تاریخ تربت حیدریه قابل بررسی است. زاوه واژه‌ای است که از زاب/زاو/زو (به معنی شکاف، رخنه و دره و همچنین آبخیز یا جلگه‌ای نهاده) اخذ شده است. این کلمه نام قدیم تربت حیدریه، و همچنین یکی از دهستان‌ها و روستاهای کنونی شهرستان زاوه است. نام زاوه از دورۀ صفویه، به خاطر حضور قطب‌الدین حیدر و مزار او در این شهر به‌تدریج با از رونق افتادن قصبۀ تاریخی زاوه و رونق گرفتن قصبه/قلعه‌ای که آرامگاه یکی از برادران امام رضا در آن دفن است (حصار تربت/ قلعۀ تربت)، به تربت حیدری و سرانجام به تربت حیدریه تغییر یافته است. در نخستین تقسیمات کشوری زاوه از دهستان‌های شهرستان تربت حیدریه بوده؛ دهستان زاوه در 1366ش با تشكيل و الحاق دو دهستان سليمان و صفاييه به بخش، با مركزيت دولت‌آباد، ارتقا يافت و دولت‌آباد نيز در 1369ش شهر شد. تا این‌که در سال 1387ش به شهرستان ارتقاء یافته است. شهرستان زاوه متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با بیش از 70 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های زاوه و صفائیه، به مرکزیت شهر دولت‌آباد)، بخش سلیمان (مشتمل بر دهستان‌های ساق و سلیمان، به مرکزیت شهر چخماق). بخش و دهستان سليمان از روی اسم يکی از برادران امام رضا، مشهور به شاه سلطان سلیمان، که در این منطقه مدفون است نام‌گذاری شده. روستای چخماق در سال 1400ش دارای ادارات و تأسیسات شهری شده است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان زاوه 67,695نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری مذکور، نزدیک به 14درصد ساکنان شهرستان شهرنشین و حدود 82درصد روستانشین بوده‌اند. شهرستان زاوه در شمال با شهرستان فریمان، در شرق شمالی با شهرستان تربت جام، در شرق با شهرستان باخرز، در جنوب شرقی با شهرستان خواف، در جنوب با شهرستان رشتخوار، و در غرب و شمال غربی با شهرستان تربت‌ حیدریه محدود شده است.

شهرستان زاوه با حدود 2,437کیلومترمربع وسعت و ارتفاع ۱,350متر از سطح دریا (در مرکز آن)، در مجموع آب و هوایی معتدل دارد و از لحاظ بارندگی جزو مناطق خشک است. اساس اقتصاد شهرستان زاویه بر پایۀ کشاورزی، دامداری، صنایع دستی (خاصه فرش‌بافی) استوار است. آب کشاورزی این شهرستان از رودخانه‌های فصلی، چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق، چشمه و قنات تأمین می‌شود و اين منطقه به صورت جلگه‌ای و فاقد ارتفاعات قابل توجه است. در این شهرستان چندین رودخانۀ فصلی (خشک‌رود) در زمان بارندگی‌ها جریان می‌یابند که مهم‌ترین آنها کال سالار، کال صبی و کال مزار است. از مهم‌ترین محصولات کشاورزی آن در مرتبۀ اول زعفران و انگور، سپس گندم، جو، ذرت، چغندرقند، نخود، یونجه، سیب و دانه‌های روغنی را می‌توان نام برد. صنایع دستی مانند نمدمالی و بافت‌ قالی و قالیچه در زاوه پر رونق است و قالی و قالیچه‌های آن جنبۀ صادراتی دارد. کارخانۀ سیمان زاوه، بزرگ‌ترین کارخانۀ خراسان رضوی، در این شهرستان فعال است. عموم مردم این شهرستان شیعۀ دوازده‌امامی‌اند و به زبان فارسی (گویش خراسانی) سخن می‌گویند.