اسپانیایی، ادبیات: تفاوت میان نسخه‌ها
Mohammadi2 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohammadi3 (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
'''نفوذ جنبش اروپایی'''. در قرن ۱۸ بِنیتو خ فئیخوئو<ref>Benito J Feijoo </ref>، راهب بندیکتی<ref>Benedictine </ref>، تفکر علمی را در اسپانیا رواج داد و نفوذ فرانسه در کمدی‌های لئاندرو ف دِ موراتین<ref>Leandro F de Moratín</ref> (۱۷۶۰ـ۱۸۲۸) و دیگران نمود یافت. چهرههای نمونۀ این دورۀ رمانتیک عبارت‌اند از شاعران و نمایش‌نامه‌نویسانی چون آنخل دِ سائاوِدرا<ref> Angel de Saavedra </ref> (دوک دِ ریواس<ref>Duque de Rivas </ref>) (۱۷۹۱ـ۱۸۶۵) و [[سوریلیا ای مورال، خوزه (۱۸۱۷ـ۱۸۹۳)|خوزه سوریلیا]]<ref>José Zorilla </ref> (۱۸۱۷ـ۱۸۹۳)، و خوزه دِ اسپرونسِدا<ref>José de Espronceda </ref>ی ترانه‌سرا. برخی از رمان‌نویسان قرن ۱۹ عبارت‌اند از پدرو دِ آلارکون<ref>Pedro de Alarcón</ref>، کنتس [[امیلیا پاردو باسان (۱۸۵۲ـ۱۹۲۱)|امیلیا دِ پاردو باسان]]<ref> Emilia de Pardo Bazán </ref> (۱۸۵۲ـ۱۹۲۱)، و بیسنته بلاسکو ایوانیس<ref>Vicente Blasco Ibañez </ref>. [[اچگارایی، خوزه (۱۸۳۲ـ۱۹۱۶)|خوزه اِچِگارائی]]<ref>José Echegaray</ref> ازجمله نمایش‌نامه‌نویسان قرن ۱۹ است. | '''نفوذ جنبش اروپایی'''. در قرن ۱۸ بِنیتو خ فئیخوئو<ref>Benito J Feijoo </ref>، راهب بندیکتی<ref>Benedictine </ref>، تفکر علمی را در اسپانیا رواج داد و نفوذ فرانسه در کمدی‌های لئاندرو ف دِ موراتین<ref>Leandro F de Moratín</ref> (۱۷۶۰ـ۱۸۲۸) و دیگران نمود یافت. چهرههای نمونۀ این دورۀ رمانتیک عبارت‌اند از شاعران و نمایش‌نامه‌نویسانی چون آنخل دِ سائاوِدرا<ref> Angel de Saavedra </ref> (دوک دِ ریواس<ref>Duque de Rivas </ref>) (۱۷۹۱ـ۱۸۶۵) و [[سوریلیا ای مورال، خوزه (۱۸۱۷ـ۱۸۹۳)|خوزه سوریلیا]]<ref>José Zorilla </ref> (۱۸۱۷ـ۱۸۹۳)، و خوزه دِ اسپرونسِدا<ref>José de Espronceda </ref>ی ترانه‌سرا. برخی از رمان‌نویسان قرن ۱۹ عبارت‌اند از پدرو دِ آلارکون<ref>Pedro de Alarcón</ref>، کنتس [[امیلیا پاردو باسان (۱۸۵۲ـ۱۹۲۱)|امیلیا دِ پاردو باسان]]<ref> Emilia de Pardo Bazán </ref> (۱۸۵۲ـ۱۹۲۱)، و بیسنته بلاسکو ایوانیس<ref>Vicente Blasco Ibañez </ref>. [[اچگارایی، خوزه (۱۸۳۲ـ۱۹۱۶)|خوزه اِچِگارائی]]<ref>José Echegaray</ref> ازجمله نمایش‌نامه‌نویسان قرن ۱۹ است. | ||
'''دورۀ مدرن'''. «نسل ۱۸۹۸» عبارت بودند از فیلسوفانی چون [[اونامونو، میگل د (۱۸۶۴ـ۱۹۳۶)|میگل دِ اونامونو]]<ref> Miguel de Unamuno</ref> و [[اورتگا ای گاست، خوزه (۱۸۸۳ـ۱۹۵۵)|خوزه اورتِگا ای گاسِت]]<ref> José Ortega y Gasset </ref> (۱۸۸۳ـ۱۹۵۵)؛ [[باروخا، پیو (۱۸۷۲ـ۱۹۵۶)|پیو باروخا]]<ref>Pío Baroja </ref> (۱۸۷۲ـ۱۹۵۶)، رمان‌نویس؛ [[آسورین]]<ref>Azorín</ref> (خوزه مارتینِس روئیس<ref> José Martínez Ruiz </ref>)، نثرنویس؛ و [[خیمنس، خوان رامون (۱۸۸۱ـ۱۹۵۸)|خوان رامون خیمِنِس]]<ref>Juan Ramón Jiménez </ref>، شاعر و برندۀ جایزۀ نوبل. برخی چهرههای ادبی نسل بعد عبارت‌اند از [[سلا، کامیلو خوزه (۱۹۱۶ـ۲۰۰۲)|کامیلو خوزه سِلا]]<ref>Camilo José Cela </ref>، رمان‌نویس؛ شاعرانی چون [[ماچادو، آنتونیو (۱۸۷۵ـ۱۹۳۹)|آنتونیو ماچادو]]<ref>Antonio Machado </ref>، [[آلبرتی، | '''دورۀ مدرن'''. «نسل ۱۸۹۸» عبارت بودند از فیلسوفانی چون [[اونامونو، میگل د (۱۸۶۴ـ۱۹۳۶)|میگل دِ اونامونو]]<ref> Miguel de Unamuno</ref> و [[اورتگا ای گاست، خوزه (۱۸۸۳ـ۱۹۵۵)|خوزه اورتِگا ای گاسِت]]<ref> José Ortega y Gasset </ref> (۱۸۸۳ـ۱۹۵۵)؛ [[باروخا، پیو (۱۸۷۲ـ۱۹۵۶)|پیو باروخا]]<ref>Pío Baroja </ref> (۱۸۷۲ـ۱۹۵۶)، رمان‌نویس؛ [[آسورین]]<ref>Azorín</ref> (خوزه مارتینِس روئیس<ref> José Martínez Ruiz </ref>)، نثرنویس؛ و [[خیمنس، خوان رامون (۱۸۸۱ـ۱۹۵۸)|خوان رامون خیمِنِس]]<ref>Juan Ramón Jiménez </ref>، شاعر و برندۀ جایزۀ نوبل. برخی چهرههای ادبی نسل بعد عبارت‌اند از [[سلا، کامیلو خوزه (۱۹۱۶ـ۲۰۰۲)|کامیلو خوزه سِلا]]<ref>Camilo José Cela </ref>، رمان‌نویس؛ شاعرانی چون [[ماچادو، آنتونیو (۱۸۷۵ـ۱۹۳۹)|آنتونیو ماچادو]]<ref>Antonio Machado </ref>، [[آلبرتی، رافائل (۱۹۰۲ـ۱۹۹۹م)|رافائل آلبرتی]]<ref>Rafael Alberti </ref> (۱۹۰۲ـ۱۹۹۹)، [[سرنودا، لوییس (۱۹۰۲ـ۱۹۶۳)|لوئیس سِرنودا]]<ref>Luis Cernuda </ref> (۱۹۰۲ـ۱۹۶۳)، و بیسنته اَلکساندره<ref>Vincente Aleixandre </ref>، برندۀ جایزۀ نوبل؛ و نمایش‌نامه‌نویسانی چون خاسینتو بناونته<ref>Jacinto Benavente </ref> (۱۸۶۶ـ۱۹۵۴)، برادران کیِنترو<ref>Quintero</ref>، و [[لورکا، فدریکو گارسیا (۱۸۹۸ـ۱۹۳۶)|فدریکو گارسیا لورکا]]، معروف‌ترین آنان. جنگ داخلی و سانسور شدید حکومت دیکتاتوری فرانکو، زندگی ادبی نیمۀ قرن ۲۰ را دچار وقفه کرد؛ با این حال، برخی از چهرههای ادبی اخیر عبارت‌اند از رافائل سانچِس فرلوسیو<ref> Rafael Sánchez Ferlosio </ref> (۱۹۲۷ـ ) و [[گوی تیسولو، خوان (۱۹۳۱)|خوان گویتیسولو]]<ref>Juan Goytisolo </ref> (۱۹۳۱ـ )؛ و شاعرانی چون بلاس دِ اوتِرو<ref>Blas de Otero </ref> (۱۹۱۶ـ ) و خوزه یِرّو<ref>José Hierro</ref> (۱۹۲۲ـ ). | ||
| | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۱۷
اسپانیایی، ادبیات (Spanish literature)
نثر و شعر اسپانیایی در کشورهای اسپانیایی زبان. ادبیات اسپانیایی ریشه در قرن ۱۲م دارد، اما دورۀ طلایی آن از قرن ۱۵ تا ۱۷ بود؛ رمان دون کیشوت[۱]، اثر میگل دِ سروانتِس[۲]، و نمایش‌نامه‌های لوپه دِ وِگا[۳] و کالدِرون دِ لا بارکا[۴] مربوط به این دوره است. فدریکو گارسیا لورکا[۵] نمایش‌نامه‌نویس و شاعرِ طراز اول قرن ۲۰ بود.
دورۀ مغربی. تنها نمونۀ کامل از میان حماسه‌های کلاسیک اسپانیایی، سرود سید[۶]، مربوط به قرن ۱۲م، است. شاه آلفونسوی دهم[۷]، معروف به سابیو[۸] (خردمند)، پایه‌گذار نثر کاستیلی در قرن ۱۳م بود که به گویش گالیسیایی شعر تغزلی می‌نوشت. خوان روئیس[۹] (ح ۱۲۸۳ـ۱۳۵۰م)، طنزپرداز قرن ۱۴م، و کشیش اعظم ایتا[۱۰]، نخستین شاعر واقعی بود. مارکی سانتیلیانا[۱۱] (اینیگو لوپِز دِ مندوسا[۱۲])، شاعر و منتقد قرن ۱۵م، آثار زیر را گردآوری کرد: ضرب‌المثل‌ها؛ قصه‌های شهسواری، مانند آمادیس دو گُل[۱۳]؛ سرودهایی که به مبارزه علیه مغربی‌ها اشاره دارد؛ و سِلِستینا (آسمانی)[۱۴]، که رمانی در قالب نمایش است.
دورۀ اسپانیا به‌منزلۀ قدرتی بزرگ. شکوفایی نمایش‌نامۀ منظوم با آثار لوپه دِ روئدا[۱۵] ( ـ ۱۵۶۵) آغاز شد و با وگا، که صدها نمایش‌نامه، رمان، و شعر نوشت، و کالدِرون دِ لا بارکا، مؤلف زندگی رؤیاست[۱۶] (۱۶۳۵)، به اوج خود رسید. در این دوره، دامنۀ شعر نیز گسترده بود، ازجمله آثار تغزلی گارسیلاسو دِ لا بگا[۱۷]، اشعار میهن‌پرستانۀ فرناندو دِ اِررا[۱۸] (۱۵۳۴ـ۱۵۹۷)، آثار عارفانی چون سن تِرِساو[۱۹] و لوئیس دِ لئون[۲۰]، و سبک استادانۀ لوئیس دِ گونگورا[۲۱] (۱۵۶۱ـ۱۶۲۷)، که «گونگوریسم» منحط را باب کرد. در زمینۀ قصه، داستان شبانی شکل گرفت، مانند دیانا[۲۲]، اثر خورخه دِ مونْتمایور[۲۳]؛ رمان پیکارسک نیز با لازاریلوی تورمسی[۲۴]، اثر نویسنده‌ای ناشناس، آثار سِروانتس، و طنز تلخ فرانسیسکو دِ کِوِدو بیلیِگاس[۲۵] تثبیت شد.
نفوذ جنبش اروپایی. در قرن ۱۸ بِنیتو خ فئیخوئو[۲۶]، راهب بندیکتی[۲۷]، تفکر علمی را در اسپانیا رواج داد و نفوذ فرانسه در کمدی‌های لئاندرو ف دِ موراتین[۲۸] (۱۷۶۰ـ۱۸۲۸) و دیگران نمود یافت. چهرههای نمونۀ این دورۀ رمانتیک عبارت‌اند از شاعران و نمایش‌نامه‌نویسانی چون آنخل دِ سائاوِدرا[۲۹] (دوک دِ ریواس[۳۰]) (۱۷۹۱ـ۱۸۶۵) و خوزه سوریلیا[۳۱] (۱۸۱۷ـ۱۸۹۳)، و خوزه دِ اسپرونسِدا[۳۲]ی ترانه‌سرا. برخی از رمان‌نویسان قرن ۱۹ عبارت‌اند از پدرو دِ آلارکون[۳۳]، کنتس امیلیا دِ پاردو باسان[۳۴] (۱۸۵۲ـ۱۹۲۱)، و بیسنته بلاسکو ایوانیس[۳۵]. خوزه اِچِگارائی[۳۶] ازجمله نمایش‌نامه‌نویسان قرن ۱۹ است.
دورۀ مدرن. «نسل ۱۸۹۸» عبارت بودند از فیلسوفانی چون میگل دِ اونامونو[۳۷] و خوزه اورتِگا ای گاسِت[۳۸] (۱۸۸۳ـ۱۹۵۵)؛ پیو باروخا[۳۹] (۱۸۷۲ـ۱۹۵۶)، رمان‌نویس؛ آسورین[۴۰] (خوزه مارتینِس روئیس[۴۱])، نثرنویس؛ و خوان رامون خیمِنِس[۴۲]، شاعر و برندۀ جایزۀ نوبل. برخی چهرههای ادبی نسل بعد عبارت‌اند از کامیلو خوزه سِلا[۴۳]، رمان‌نویس؛ شاعرانی چون آنتونیو ماچادو[۴۴]، رافائل آلبرتی[۴۵] (۱۹۰۲ـ۱۹۹۹)، لوئیس سِرنودا[۴۶] (۱۹۰۲ـ۱۹۶۳)، و بیسنته اَلکساندره[۴۷]، برندۀ جایزۀ نوبل؛ و نمایش‌نامه‌نویسانی چون خاسینتو بناونته[۴۸] (۱۸۶۶ـ۱۹۵۴)، برادران کیِنترو[۴۹]، و فدریکو گارسیا لورکا، معروف‌ترین آنان. جنگ داخلی و سانسور شدید حکومت دیکتاتوری فرانکو، زندگی ادبی نیمۀ قرن ۲۰ را دچار وقفه کرد؛ با این حال، برخی از چهرههای ادبی اخیر عبارت‌اند از رافائل سانچِس فرلوسیو[۵۰] (۱۹۲۷ـ ) و خوان گویتیسولو[۵۱] (۱۹۳۱ـ )؛ و شاعرانی چون بلاس دِ اوتِرو[۵۲] (۱۹۱۶ـ ) و خوزه یِرّو[۵۳] (۱۹۲۲ـ ).
- ↑ Don Quixote
- ↑ Miguel de Cervantes
- ↑ Lope de Vega
- ↑ Calderón de la Barca
- ↑ Federico García Lorca
- ↑ El cantar de mio Cid
- ↑ King Alfonso X
- ↑ El Sabio
- ↑ Juan Ruiz
- ↑ Hita
- ↑ Marquis of Santillana
- ↑ Iñigo López de Mendoza
- ↑ Amadis de Gaula
- ↑ Celestina
- ↑ Lope de Rueda
- ↑ La vida es sueño/Life Is a Dream
- ↑ Garcilaso de la Vega
- ↑ Fernando de Herrera
- ↑ St Teresa
- ↑ Luis de Leόn
- ↑ Luis de Gόngora
- ↑ Diana
- ↑ Jorge de Montemayor
- ↑ Lazarillo del Tormes
- ↑ Francisco de Quevedo y Villegas
- ↑ Benito J Feijoo
- ↑ Benedictine
- ↑ Leandro F de Moratín
- ↑ Angel de Saavedra
- ↑ Duque de Rivas
- ↑ José Zorilla
- ↑ José de Espronceda
- ↑ Pedro de Alarcón
- ↑ Emilia de Pardo Bazán
- ↑ Vicente Blasco Ibañez
- ↑ José Echegaray
- ↑ Miguel de Unamuno
- ↑ José Ortega y Gasset
- ↑ Pío Baroja
- ↑ Azorín
- ↑ José Martínez Ruiz
- ↑ Juan Ramón Jiménez
- ↑ Camilo José Cela
- ↑ Antonio Machado
- ↑ Rafael Alberti
- ↑ Luis Cernuda
- ↑ Vincente Aleixandre
- ↑ Jacinto Benavente
- ↑ Quintero
- ↑ Rafael Sánchez Ferlosio
- ↑ Juan Goytisolo
- ↑ Blas de Otero
- ↑ José Hierro