آمپر، آندره ماری (۱۷۷۵ـ۱۸۳۶)
آمپر، آندره ماری (۱۷۷۵ـ۱۸۳۶م)(Ampère, André-Marie)
| آندره ماری آمپر André-Marie Ampère | |
|---|---|
| زادروز |
لیون ۱۷۷۵م |
| درگذشت | ۱۸۳۶م |
| ملیت | فرانسوی |
| شغل و تخصص اصلی | فیزیک‌دان |
| شغل و تخصص های دیگر | ریاضی‌دان |
| آثار | بررسی نظریه ریاضی بازی‌ها (۱۸۰۲م)؛ یادداشت‌هایی دربارۀ نظریۀ ریاضی پدید‌ه‌‌های الکترودینامیکی استنتاج‌شده از آزمایش (۱۸۲۷م) |
| گروه مقاله | فیزیک و مکانیک |
| جوایز و افتخارات | نام گذاری واحد جریان الکتریکی به نام او |
فیزیک‌دان و ریاضی‌دان فرانسوی. در الکترومغناطیس[۱] و الکترودینامیک[۲] به کشفیات بسیار دست یافت. با پی‌گیری کارهای هانس اورستد[۳] در زمینۀ برهم‌کنش[۴] آهنربا[۵] و جریان الکتریکی[۶]، قاعده‌ای به دست آورد که جهت میدان مغناطیسیِ[۷] وابسته به جریان الکتریکی را معین می‌کند. واحد جریان الکتریکی را به افتخار او آمپر نامیده‌اند. قانون آمپر[۸] معادله‌ای است که نیروی مغناطیسی تولیدشده بین دو سیم موازی حامل جریان[۹] را با حاصل‌ضرب جریان‌های گذرنده از این رسانا[۱۰]ها و فاصلۀ رساناها از یکدیگر ارتباط می‌دهد. امروزه این قانون معمولاً با استفاده از آنالیز ریاضی بیان می‌شود: انتگرال خطیِ میدان مغناطیسی حول هر مسیر دلخواه متناسب است با جریان الکتریکی خالصی که در همان مسیر محصور شده است. آمپر در نزدیکی لیون[۱۱] زاده شد و تا ۱۸۰۵م، که به پاریس نقل مکان کرد، در همان‌جا ریاضی درس می‌داد. در رشته‌های ریاضی، فلسفه، نجوم، و فیزیک تجربی سِمت‌های دانشگاهی داشت. اولین اثر آمپر مقاله‌ای مقدماتی دربارۀ نظریۀ احتمال[۱۲] بود. در این اثر، که با نام بررسی نظریۀ ریاضی بازی‌ها[۱۳] در ۱۸۰۲م منتشر شد، مسلّم‌بودن باخت یک قمارباز در برابر رقیبی با پشتوانۀ مالی بسیار قوی‌تر را بیان کرده بود. آمپر در مجموعه‌ای از مقالات، که انتشار آن‌ها از ۱۸۲۰م آغاز شد، نظریۀ الکترومغناطیس[۱۴] و قوانین پایۀ آن را تشریح کرد. او این مبحث را الکترودینامیک نامید تا از بررسی نیروهای الکتریکی ساکن[۱۵]، که آن را الکتروستاتیک[۱۶] می‌خواند، متمایز شود. او نشان داد دو سیم موازی حامل جریان‌های هم‌جهت یکدیگر را می‌ربایند، در حالی‌که وقتی حامل جریان‌هایی با جهت مخالف‌ا‌ند، یکدیگر را می‌رانند. همچنین، این مطلب را پیش‌بینی و ثابت کرد که هر پیچۀ مارپیچی[۱۷] از سیم حامل جریان، که آن را سیم‌لوله[۱۸] نامید، همانند آهنربای میله‌ای[۱۹] عمل می‌کند. آمپر در تلاش برای توضیح الکترومغناطیس، خواص مغناطیسی را ناشی از الکتریسیتۀ متحرک در نظر گرفت. اظهارنظرش مبنی بر این‌که مولکول‌ها با جریان الکتریکی دایمی[۲۰] احاطه می‌شوند، زمینه‌ساز مُدل پوسته‌ای الکترون[۲۱] به شمار می‌آید. در ۱۸۲۷م، رسالۀ یادداشت‌هایی دربارۀ نظریۀ ریاضی پدید‌ه‌‌های الکترودینامیکی استنتاج‌شده از آزمایش[۲۲] را به چاپ رساند.
- ↑ electromagnetism
- ↑ electrodynamics
- ↑ Hans Oersted
- ↑ interaction
- ↑ magnet
- ↑ electric current
- ↑ magnetic field
- ↑ Ampère\'s law
- ↑ current
- ↑ conductor
- ↑ Lyon
- ↑ probability theory
- ↑ Considerations on the Mathematical Theory of Games
- ↑ electromagnetic theory
- ↑ stationary electric forces
- ↑ electrostatics
- ↑ helical coil
- ↑ solenoid
- ↑ bar magnet
- ↑ perpetual electric current
- ↑ electron shell model
- ↑ Notes on the Mathematical Theory of Electrodynamic Phenomena Deduced Solely from Experiment