انجمن مخدرات وطن

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۵۹ توسط Mohammadi3 (بحث | مشارکت‌ها)
صدیقه دولت‌آبادی
صدیقه دولت‌آبادی

انجمن مخدرات وطن

 

از انجمن‌­های مهم زنان در دوره­‌ی قاجار، با رویکردی ضد استعماری. در سال ۱۲۷۹ش توسط عده­‌ای از زنان سرشناس که مردانشان نیز بعضاً در جریانات افراطی نهضت مشروطه فعال بودند، تشکیل شد. از اعضای سرشناس جمعیت همسر آقا سید کاظم رشتی، همسر یپرم خان ارمنی، همسر میرزاسلیمان خان میکده، گلشن­‌الملوک قهرمانی، ایران خانم (همسر اعتلاءالملک و دختر مشارالسلطنه قدیمی)، همسر میرزا کاظم خوش‌نویس، همسر صدیق‌­السلطنه، همسر ملک‌­المتکلمین، ماهرخ گوهرشناس (خواهر مدیر صنایع)، دختر سپهسالار تنکابنی، بانو آغابیگم - دختر شيخ هادی نجم‌­آبادی، صدیقه دولت‌­آبادی و بانو آغا شاهزاده امین بودند که سه نفر اخیر به عنوان اعضای هیأت‌مدیره نیز انتخاب شدند. برنامه‌های انجمن مخدرات وطن را اعضای هیأت‌مدیره تعیین می‌کردند. چند نفر از اعضای هیأت سخنرانی می‌کردند و موضوع سخنرانی‌ها حول محور مصائب و مشکلات زنان بود. هر چند که به موضوعاتی چون مسائل سیاسی و فرهنگی کشور تسری پیدا می‌کرد.

دیدگاه‌­های این انجمن ظاهراً در قالب استقلال کشور، تقویت مشروطه و جلوگیری از نفوذ خارجیان بیان شد که در پی آن خواهان جلوگیری از واردات کالاهای خارجی (چون شکر و کالسکه) و قرض نگرفتن از بیگانگان شدند. اعضای این انحمن برای کاهش واردات قند و شکر، به قهوه‌خانه‌ها می‌رفتند و آن‌ها را به عدم استفاده از قند خارجی یا حتی تعطیل کردن قهوه‌خانه تشویق می‌کردند. از اقدامات مهم آنان، مقاومت و اعتراض در برابر اولتیماتوم روسیه به ایران بود که با سخنرانی در جلوی مجلس، خواهان استقلال کشور و عدالت اجتماعی شدند. اعضای این انجمن در میتینگ‌ها و تظاهرات جنبش مشروطه شرکت فعال داشتند و به دولت روسیه نامه‌های اعتراض‌آمیز درباره‌ی اقدامات امپریالیستی آن می‌نوشتند.

از زنان پرشور این جمع که اشعاری پرسوز و گداز در دفاع از مشروطه در برابر مجلس قرائت کرد، بانو زینت امین - دانش‌­آموز مدرسه­‌ی اناثیه­‌ی شاه‌­آباد- بود. همچنین آنان دارالايتامی تأسیس کردند که مخارجش با برگزاری جشنی در باغ عزیزخان خواجه، تأمین شد. اداره­‌ی آن به عهده­‌ی زنی ارمنی نهاده شد و برای این­ که دختران مسلمان هم به آن مدرسه بروند، او با چادر و نقاب در آنجا حضور می‌­یافت.

فعالیت انجمن مخدرات وطن تنها محدود به زنان طبقه‌ی متوسط و بالای جامعه بود و نتوانست طیف وسیعی از تکثرگرایی در رابطه با زنان را به وجود آورد. این مساله در نهایت حیات سیاسی و اجتماعی انجمن را به محاق فرو برد.

 

منابع:

  • زنان مودب، بنفشه حجازی؛ انتشارات قصیده‌سرا و آشیان: 1396.
  • کانون بانوان، مریم فتحی؛ موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران: 1383.
  • کارنمای زنان کارای ایران، پوران فرخزاد؛ قطره: 1381.