فیلیکس آقایان

فیلیکس آقایان
زادروز	تهران 1294ش
درگذشت	-
ملیت	ایرانی
تحصیلات و محل تحصیل	دکتری علوم قضایی- دانشگاه لوزان پاریس
شغل و تخصص اصلی	بازرگان
شغل و تخصص های دیگر	سیاستمدار
دوره	پهلوی
گروه مقاله	تاریخ ایران
پست تخصصی	نمایندۀ چند دورۀ مجلس شورای ملی و سنا
خویشاوندان سرشناس	الکساندر آقایان (پدر)

فیلیکس آقایان

فیلیکس آقایان (تهران 1294ش- ؟)

سیاستمدار و بازرگان ارمنی‌تبار دورۀ پهلوی دوم. پدرش، الکساندر آقایان، از دولتمردان حکومت پهلوی و مادرش دختر اسماعیل خان امیرتومان (از صاحب‌منصبان دورۀ قاجار) بود. فیلیکس پس از گذراندن تحصیلات متوسطه در دبیرستان البرز و دریافت دانشنامۀ لیسانس علوم قضایی از دانشگاه تهران به سوئیس رفت و از دانشگاه لوزان در همین رشته دکتری گرفت. پس از بازگشت به ایران با افتتاح دفتر وکالت خود ابتدا به کار مشاورۀ حقوقی و مالی پرداخت و بعد به اعتبار نفوذ پدرش در دربار محمدرضا شاه فعالیت‌های سیاسی و اقتصادی پرمفسده‌ای را آغاز کرد و پی گرفت.

فیلیکس آقایان در دوره‌های نوزدهم، بیستم و بیست و یکم مجلس شورای ملی به نمایندگی از ارامنۀ شمال و مرکز و با حمایت حزب داشناکسیون به مجلس راه یافت. سال 1339ش به عضویت حزب ملیون درآمد. در دهۀ 1340 با تشکیل حزب ایران نوین وارد آن شد. در انتخابات دورۀ پنجم مجلس سنا (مرداد 1346) از طرف این حزب اخیر نامزد نمایندگی تهران شد و با حمایت حزب داشناکسیون به عنوان سومین سناتور انتخابی به سنا راه یافت. وی در ششمین دورۀ مجلس سنا نیز سناتور بوده است. به احتمال وی پس از این دوره سمت رسمی و پارلمانی نداشته و یکسره به کارهای تجاری مشغول بوده است.

طی حدود 20 سال (از نیمۀ دوم دهۀ 1320)، کار آقایان با سیطره بر اخذ مناقصه‌های تجاری و صنعت حمل و نقل، چنان رونقی گرفت که زمان نمایندگی‌اش در دورۀ بیست و یکم مجلس شورای ملی (از اواسط سال 1342 تا اواسط سال 1346) وی تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌داران ایران شد. از کارهای تجاری وی انحصار خرید واردات شکر بود. آقایان سالیان متمادی با حمایت وزارت بازرگانی طرف قرارداد فرانسویان در تجارت شکر و اداره‌کنندۀ بازار آن در ایران بود (تا سال 1350ش). به تدریج وی با اجیر کردن گروهی، سازمانی مخفی تشکیل داد که کارشان باج‌گیری از کاباره‌های تهران و چند شهر دیگر بود. همچنین وی با همراهی برادرش، شاهین، قراردادی با «بنگاه صادرات تریاک» بست و به دنبال این قرارداد تبدیل به یکی از سرمایه‌گذاران اصلی شبکۀ توزیع مواد مخدر در امریکای لاتین شدند. فیلیکس فعالیت‌های اقتصادی خودش را هم با در دست گرفتن سمت‌های ریاستی در ورزش ایران به ورزش هم پیوند زد. وی از آغاز کار خود در ایران (سال 1327 یا 1328) به عنوان رئیس فدراسیون اسکی منصوب شد و تا زمان انقلاب در این سمت بود. همچنین وی یکی از سرپرستان فدراسیون کوهنوردی بود. او در سال 1354 با شراکت محمود صادقیان، برادران باتمانقلیچ (بهمن و محمد) و ساموئل میرزا یانس شرکت «تله‌کابین توچال» را تاسیس کرد. پس از مدتی کوتاه، زمین‌های دولتی زیادی را بدون پرداخت مبلغی به تصرف شرکت درآوردند. در قرارداد شرکت با دولت، ساختن و احداث تراموای هوایی از ولنجک به قلۀ توچال، هتل، رستوران، تاسیسات ورزشی، پارک، دریاچه، ویلا، قطار برقی و تاسیسات تفریحی دیگری تعهد شده بود که تهیۀ اغلب آنها با واردات ممکن بود. تا بهمن 1357 شرکت آقایان بخشی از تعهداتش را به انجام رساند. وی طی این مدت در قبال خسارات مالی و جانی که به دولت و کارگرانش زد پاسخگو نبود. تا زمان انقلاب با حساب‌سازی‌های جعلی و گزارش‌های مالی دروغین، اعتبارات مالی زیادی نصیب شرکت و شخص آقایان شد که عمدتا به حساب‌های خارج از کشور وی منتقل شده بودند.

فیلیکس آقایان پس از پیروزی انقلاب اسلامی به خارج از کشور رفت و در فروردین 1358 تمام اموال منقول و غیرمنقول او و اعضای درجۀ یک خانواده‌اش به جرم وابستگی به رژیم پهلوی و غارت بیت‌المال و تحصیل اموال از طریق غیرشرعی مصادره و به بنیاد مستضعفان واگذار شد. از وضعیت زندگی او پس از مهاجرت از ایران اطلاعی در دست نیست.

منابع

• خاندان دکتر آقایان
• مافیای مواد مخدر در دربار
• ظهور و سقوط پهلوی، حسین فردوست؛ تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1370
• واردات شکر!
• ارمنیان و مجلس؛ از دورۀ ششم تا بیست و چهارم قانون‌گذاری

---