اخلاط
اَخلاط
شهری باستانی در شرق آناتولی، در شمال غربی دریاچۀ وان، واقع در ترکیۀ کنونی. این شهر در روزگار دولت اورارتو، خَلدَس نام داشته است و ارمنیان، ایرانیان، رومیان، مسلمانان عرب، گرجیان، سلجوقیان، مغولان و ترکان عثمانی بر آن حکومت کرده‌اند. به گفتۀ ناصرخسرو که در ۴۳۴ق این شهر را دیده، مرز مسلمانان و ارمنیان بوده است و ساکنانش به فارسی، ارمنی و عربی سخن می‌گفته‌اند. پس از حملۀ مسلمانان به آناتولی و ارمنستان، اخلاط چندبار بین بیزانس و امویان دست‌به‌دست شد. این شهر از قرن ۶ق در شمار یکی از مراکز و شهرهای بزرگ جهان اسلام بود. با حاکمیت مغول، اخلاط رفته‌رفته به مکانی متروک مبدل شد، و امروزه بخشی کوچک از توابع شهر بدلیس است. شاه طهماسب صفوی در جنگ با عثمانی اخلاط را تصرف کرد و سرانجام انعقاد معاهدۀ صلح آماسیه (۹۶۲ق/۱۵۵۵م) به اختلافات ایران و عثمانی بر سر این شهر پایان داد. گورستان اخلاط و بقعه‌های آن از مهم‌ترین آثار و نمونۀ معماری و فرهنگ ترکی، و آرامگاه نیاکان دودمان عثمان و برخی مشاهیر و عارفان است. از مشاهیر این شهر، می‌توان از فخرالدین اخلاطی نام برد که با همکاری چند دانشمند دیگر در ساختن رصدخانۀ مراغه با خواجه نصیرالدین طوسی همکاری داشته است.