اشترخانی، ندرمحمدخان ( ـ۱۰۶۰ق)
اَشتَرخانی، نَدَرْمحمّدخان ( ـ۱۰۶۰ق)
| ندرمحمدخان اشترخانی | |
|---|---|
| درگذشت | ۱۰۶۰ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | فرمانروا |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
| خویشاوندان سرشناس | عبدالعزیز خان (پسر) |
امیر بخارا (حک: ۱۰۵۰ـ۱۰۵۵) و بلخ (حک: ۱۰۵۶ـ۱۰۶۰ق) از سلسلۀ اشترخانیان، فرزند دین‌محمد خان. در پادشاهی امام‌قلی حکمران بلخ بود. در ۱۰۳۷ق به کابل تاخت و زیان‌های بی‌شمار به سپاه شاه جهان گورکانی وارد کرد. در ۱۰۵۰ق، امام‌قلی خان را، که نابینا شده بود، از سلطنت خلع کرد و خود به جای او نشست و امیران و درباریان را از بلخیان برگزید و همین امر سبب دودستگی بین ازبکان و بلخیان شد. دیری نگذشت که ازبکان به فرماندهی باقی‌یوز بر ندرمحمدخان شوریدند و تاشکند را تصرف کردند. او نیز فرزندش عبدالعزیز خان را به سرکوبی آن‌ها فرستاد، اما عبدالعزیز خان به مخالفان پیوست و بر شهر بخارا دست یافت. ندرمحمدخان به بلخ گریخت و از شاه جهان استمداد جست. هندیان پس از ورود به ولایت بلخ، آن را به‌تصرف خود در آوردند و ندرمحمدخان با تعدادی از بستگانش به مرو گریخت و از شاه عباس دوم کمک خواست. شاه‌عباس او را به اصفهان دعوت کرد و با احترام زیاد از او استقبال نمود و پس از مدتی چند هزار نفر از جنگجویان قزلباش را در اختیار او گذاشت تا سلطنت خود را بازپس گیرد. او در ۱۰۵۶ یا ۱۰۵۷ق در بلخ مستقر شد و همچنان با مخالفت‌ها و جنگ‌های پسرش مواجه بود. او که از ادامه جنگ و ستیز ناتوان شده بود، در ۱۰۵۹ یا ۱۰۶۰ق، بلخ را رها کرد و دوباره به ایران بازگشت و ضمن عزیمت به اصفهان در بسطام درگذشت. شاه‌عباس دوم کالبدش را به مدینه فرستاد و همراهانش را به نزد عبدالعزیز خان بازگردانید. ندرمحمدخان طبع شعر داشت. محمودولی بلخی که بحرالاسرار فی معرفة الاخیار را در تاریخ و روزگار او نوشته از مقربان دربار او بود.