حسن ابطحی
سیدحسن ابطحی (مشهد 19 آذر 1314ش- چالوس 28 اسفند 1394ش)
| حسن ابطحی | |
|---|---|
| زادروز |
مشهد 19 آذر 1314ش |
| درگذشت | چالوس 28 اسفند 1394ش |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | تحصیلات حوزوی در مشهد و قم و نجف |
| شغل و تخصص اصلی | عالم و نویسندۀ دینی |
| شغل و تخصص های دیگر | فقیه شیعی |
| آثار | پرواز روح (قم- 1360)؛ توضیح آیات قرآن کریم (قم- 1378)؛ جواب مسائل دینی (قم- 1378)؛ سوالاتی از تفسیر قرآن (قم- 1357)؛ سیر الی الله (قم- 1371)؛ ملاقات با امام زمان (2 جلد/ مشهد- 1362). |
| گروه مقاله | دین اسلام |
| خویشاوندان سرشناس | سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد (برادرزن) |
| جوایز و افتخارات | دکتری افتخاری از طرف موسسۀ فرهنگی اتحاد بین‌المللی مولفان |
عالم و متکلم و نویسندۀ دینی و فقیه شیعی. پدرش، سیدرضا ابطحی، از روحانیون مشهد بود. سیدحسن تا 6 سالگی در مکتبخانه آموزش قرآن دید، سپس در مدرسۀ علمیۀ نواب و حوزۀ علمیۀ خراسان، ادبیات را از محمدتقی ادیب نیشابوری و شرح لمعه و معالم را نزد شیخ رحمت‌الله فشارکی و میرزا عبدالرحمن مدرس فراگرفت. در سال 1330 با عارف معروف زنجانی، شیخ محمود عتیق معروف به حاج ملا آقاجان (د 1335ش)، آشنا و جذب عرفان او شد. این جذبه باعث شد که ابطحی جوان تا پایان عمر حاج ملا آقاجان در معیت او باشد. وی در 1331 برای ادامۀ تحصیل علوم دینی به حوزۀ علمیۀ قم رفت و دروس سطح را نزد علمایی چون امام موسی صدر، شیخ جواد خندق‌آبادی، سیدرضا صدر و محمدباقر سلطانی طباطبایی خواند و در دروس خارج فقه و اصول سیدحسین بروجردی، سیدکاظم شریعتمداری، سیدمحمد دامادی و امام خمینی حاضر شد. سال 1335 به نجف رفت تا در درس خارج فقه آیات سیدعبدالهادی شیرازی، سیدمحمود شاهرودی و سیدابوالقاسم خویی شرکت کند. اما اقامتش در نجف کوتاه بود و مجددا با بازگشت به قم به حلقۀ درس آیت‌الله بروجردی پیوست. وی جز تحصیل فقه، فلسفه و تفسیر قرآن را نیز نزد علامه طباطبایی، عرفان را از شیخ باقر ترکی و رجال و انساب را در محضر آیت‌الله شهاب‌الدین مرعشی نجفی آموزش دید.
ابطحی پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی (1340ش) به مشهد بازگشت و بعد از تاسیس مسجد «صاحب‌الزمان» در محلۀ سعدآباد که مرکز اجتماع بهاییان بود، ضمن در اختیار گرفتن امامت مسجد به مبارزۀ کلامی با آنها پرداخت. سال بعد «کانون بحث و انتقاد دینی» را به مدیریت خود و سیدعبدالکریم هاشمی‌نژاد، برادر همسرش، در مشهد به منظور پاسخ‌گویی به شبهات دینی و تقویت مبانی اعتقادی تاسیس کرد. دانش‌آموزان و دانشجویان و بازاریان مراجعان و مستمعان جلسات هفتگی کانون بودند. همچنین در این مرکز تعداد زیادی غیرمسلمان به دین اسلام گرویدند که امضای آنها در دفتر یادبود کانون ثبت و محفوظ است. ابطحی بعدها کانون را توسعه داد و شعبه‌هایی از آن در تهران، قم، نیشابور، قوچان و کاشمر تاسیس کرد. از دیگر فعالیت‌های اجتماعی- سیاسی ابطحی در سال‌های پیش از انقلاب همراهی با گروهی از روحانیون خراسان در انتشار اعلامیه‌های انتقادی به حکومت پهلوی بوده است. ابطحی در حوزه‌های علمیۀ قم و مشهد دوره‌های سطح و خارج فقه و اصول و حکمت را تدریس کرده و علاوه بر مسجد صاحب‌الزمان، امامت دو مسجد دیگر را نیز در مسجد به عهده داشته است.
ابطحی ده‌ها عنوان کتاب در موضوعات دینی و اعتقادی نوشته است که بیش‌تر آنها پاسخ به پرسش‌هایی است که در کانون بحث و انتقاد دینی مطرح شده‌اند. تعدادی از آثار او بارها تجدید چاپ شده، که از آن جمله است: کتاب دوجلدی ملاقات با امام زمان، مشتمل بر شرح ملاقات و تشرف افرادی به حضور امام زمان، و کتاب پرواز روح در بیان آشنایی و معاشرت ابطحی با حاج ملا آقاجان و توصیف عرفان و حالات معنوی او. بخشی از آثار ابطحی به زبان‌های انگلیسی، عربی و اردو ترجمه شده‌اند. موسسۀ فرهنگی «اتحاد بین‌المللی مولفان» به ابطحی برای تالیف کتاب‌هایی دربارۀ امام زمان، دکتری افتخاری داد و او را به عضویت موسسه پذیرفت. وی برای تبلیغ دین، بحث و گفت‌وگو با فرقه‌های دینی و یا شرکت در همایش‌های دینی، به کشورهایی چون ترکیه، هند، عربستان، سوریه و یونان سفر کرده بود.
سیدحسن ابطحی در روز ۱۶ اسفند ۱۳۹۴ به دلیل ایست قلبی و نهایتاً آسیب کلی مغزی به کما رفت و در سحرگاه جمعه ۲۸ اسفند ۱۳۹۴ش در بیمارستان طالقانی شهر چالوس درگذشت و پیکرش در بهشت ثامن واقع در حرم علی بن موسی‌الرضا به خاک سپرده شد.
کتاب‌شناسی (گزیدۀ آثار)
اتحاد و دوستی در اسلام (قم- 1382)؛ افکار جوانان (مشهد)؛ انوار زهراء سلام‌الله علیها (مشهد- 1361)؛ بحث و انتقاد دینی (مشهد- 1357)؛ پاسخ به سوالات فلسفی و اعتقادی (قم- 1378)؛ پاسخ به مشکلات جوانان (5 جلد/ مشهد- 1346 تا 1348)؛ پرواز روح (قم- 1360)؛ توضیح آیات قرآن کریم (قم- 1378)؛ جواب مسائل دینی (قم- 1378)؛ سوالاتی از تفسیر قرآن (قم- 1357)؛ سیر الی الله (قم- 1371)؛ عالم عجیب ارواح (مشهد- چاپ دوم: 1365)؛ عوالم پیشرفت: استعمار ضد اسلام (قم- 1371)؛ مصلح غیبی (تهران- 1364)؛ ملاقات با امام زمان (2 جلد/ مشهد- 1362).