احسان الله خان (قرن ۱۴)
احسانالله خان (قرن ۱۴)
| احسان الله خان | |
|---|---|
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | فعال تندروی سیاسی |
| دوره | قرن ۱۴ق |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
از فعالان تندرو سیاسی ایران در سال‌های پس از انقلاب مشروطه. دربارۀ زندگی احساناللهخان، اطلاعات روشنی در دست نیست. وی در آغاز، معلم زبان فرانسۀ فرزندان حاجی میرزا یحیی‌خان املشی بود و به صف مشروطه‌خواهان درآمد و از اعضای فعال «کمیتۀ مجازات» شد. او متهم بود که به نام کمیتۀ مجازات در قتل بعضی افراد مؤثر سیاسی دست داشته است. از این‌رو، دولت برای دستگیری اعضای کمیتۀ مجازات، از جمله احساناللهخان، اقدامات وسیعی کرد. با آغاز صدارت وثوق‌الدوله، سخت‌گیری بر این گروه شدت یافت و از این‌رو احساناللهخان از تهران فرار کرد و به نهضت جنگل پیوست و، به‌رغم اصرار وثوق‌الدوله، میرزا کوچک جنگلی وی را تسلیم دولت نکرد. احساناللهخان رفته‌رفته نزد میرزا کوچک‌خان اعتباری کسب کرد و از نزدیکان او شد. در وقوع کودتای موسوم به «کودتای سرخ» که کمونیست‌های عضو جنگل رشت را تصرف کردند و مخالف میرزا کوچک‌خان شدند، احسانالله خان از سران کودتا حمایت کرد و لذا روابطش با میرزا به سردی گرایید و در زمرۀ دشمنان سرسخت او درآمد. مدتی بعد وی در رأس نیرویی ۳هزار نفره به قصد تصرف پایتخت به سمت تهران حرکت کرد. اما شکست خورد و بار دیگر به سوی رشت عقب نشست. این واقعه در حالی صورت گرفت که روس و انگلیس دربارۀ حوادث گیلان به توافقاتی رسیدند و به تدریج زمینه‌های حمله نهایی نیروهای حکومت مرکزی به گیلان و تصرف آن را فراهم کردند. با تصرف گیلان و پایان نهضت جنگل، احساناللهخان خود را به حکومت مرکزی تسلیم نکرد و به شوروی پناهنده شد، اما چند سال بعد در همان‌جا به طرزی مشکوک به‌قتل رسید.