اساس الاقتباس
اَساس‌الاِقتِباس
تألیف خواجه نصیرالدین طوسی، در ۶۲۴ق، کتابی به فارسی، در منطق. اساس‌الاقتباس مهم‌ترین و جامع‌ترین اثر در علم منطق به زبان فارسی است، بر مبنای شفا و در نُه مقاله سامان داده شده است: مدخل یا ایساغوجی؛ مقولات یا قاطیغوریاس؛ عبارات یا بحث قضایا؛ قیاس یا انولوطیقای اول؛ برهان یا انولوطیقای دوم؛ جدل یا طوبیقا؛ مغالطه یا سوفسطیقا؛ خطابه یا ریطوریقا؛ و شعر یا بیطوریقا. از مباحث توجه برانگیز این کتاب، بحث مستوفای صناعات خمس، قیاس‌های شرطی و مختلطات است که در کمتر نوشتار منطقی بدین بسط و شرح پرداخته شده است. علامه حلّی شاگرد طوسی بر بنیاد همین اثر کتاب جوهرالنضید را در شرح تجریدالمنطق نوشته است. ترجمۀ عربی اساس‌الاقتباس به قلم رکن‌الدین محمد جرجانی، در روزگاری نزدیک به زمان طوسی، در دست است. این اثر نخستین‌بار به تصحیح مدرس رضوی (تهران، ۱۳۵۴ش) و سپس با ویراستی مجدد و تعلیقه‌ای مبسوط به کوشش عبدالله انوار منتشر شد (تهران، ۱۳۷۵ش).