نامه های عین القضاه
نامه‌های عِینُ‌القُضاه
مجموعۀ نامه‌های عین‌القضاة همدانی، به یاران و مریدان، به فارسی. تقریبا همۀ نامه‌ها اعتقادی و تبلیغ اندیشه‌های عرفانی‌اند که در دوران خفقان به‌وسیلۀ اشخاص مختلف پخش می‌شده است؛ با این حال بیش‌تر نامه‌ها در جواب سوالات یا خطاب به ابونصر احمد بن حامد عزیزالدین مستوفی اصفهانی (۴۷۲- ۵۲۷ق)، وزیر سلطان سنجر سلجوقی و بزرگ خاندان اَلُّه، نوشته شده. در خلال این نامه‌ها که بخش عمده‌شان در تفسیر عرفانی آیات قرآن است، با دانش گستردۀ عین‌القضات در تمام حوزه‌های علوم عقلی و نقلی مواجهیم؛ کما این‌که وی در تبیین نظرگاه‌های خاص خود مدام به اصول بنیادی منطق و فلسفه با شیوه‌های کلامی مستمسک می‌شود. متن نامه‌ها بسیار شیوا و روان است و در آن از آیات و احادیث فراوان استفاده شده است. این اثر، به کوشش، تصحیح و تعلیقات علینقی منزوی (با همکاری عفیف عسیران) در ۳ جلد به‌چاپ رسیده است؛ جلد اول در ۶۴ نامه نخستین‌بار در ۱۹۶۹ در بیروت و جلد دوم در ۱۲۷ نامه در ۱۹۷۲ در همان‌جا چاپ شد. جلد اول و دوم این اثر در ۱۳۶۲ش در تهران و جلد سوم آن در ۱۳۷۷ش در همان‌جا به‌چاپ رسید. جلد سوم در ۱۵۹ نامه است.
علینقی وزیری جستارهای بسیار مفصل ارزشمندی بر ابتدای نامه‌های جلد سوم در سال 1374 نگاشته که مشتمل است بر بخش‌ها و بندهایی تحت عناوین زیر:
- زندگی‌نامۀ عین‌القضات
- ریشه‌های فلسفۀ عین‌القضات: کلیات، جغرافیای فرهنگی منطقه، تاریخچۀ فرهنگ‌های دورگه در روند تکاملی توحید، فلسفۀ اشراق در قرن‌های آغازین اسلام، برخی موارد اختلاف مسلمانان گنوسیست با مسلمانان سنی، صلح کل الهی، شناخت خداوند و پیوند با او، اثبات وجود خداوند و توحید عددی او
مجموعۀ سه جلد نامه‌های عین‌القضات را انتشارات اساطیر از 1377 تاکنون چندین مرتبه چاپ کرده است.