میرزا عباس نوری
میرزا عباس نوری ( - تهران 12۵۵ق)
| میرزا عباس نوری | |
|---|---|
| درگذشت | تهران 12۵۵ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | خوشنویس |
| دوره | قاجار |
| آثار | کتابت ترجمهٔ فارسی یک نسخۀ زادالمعاد تألیف محمدجعفر قمی، به خط نستعلیق (۱۲۲۵ق)؛ کتابت یک نسخه کتاب فارسی در اخلاق تألیف محمد فاضل، به خط نستعلیق (1237ق) |
| گروه مقاله | خوشنویسی |
| خویشاوندان سرشناس | بهاءالله و صبح ازل (فرزندان) |
(نام کامل: میرزا عباس نوری تاکری؛ معروف به میرزا بزرگ نوری و میرعماد ثانی) خوشنویس و از منشیان و مستوفیانِ خوشنویس دربار فتحعلی‌شاه قاجار. میرزا عباس پدر میرزا حسینعلی نوری ملقب به بهاءالله و میرزا یحیی نوری ملقب به صبح ازل بوده، اگرچه خود پیش از آغاز بلوای فرزندانش از دنیا رفته است. چون درگذشت به سفارش خودش پیکرش را به نجف بردند و در گورستان وادیالسلام به خاک سپردند. میرزا از زبردستترین نستعلیقنویسان سدۀ سیزدهم هجری بود.
تولد میرزا در قریۀ تاکرِ نور مازندران بوده و تحصیلات مقدماتی را در قریۀ کلاکه، یک فرسنگ و نیمی تاکر، به پایان رسانده است. در خط معلمی نداشت و در جوانی چند قطعه از خطوط میرعماد را به دست آورد و از روی آنها مشق کرد و در زمان کوتاهی در خط نستعلیق سرآمد عصر خود شد؛ چنانکه به قول مهدی بیانی، میرزا عباس نوری در این سبک به اندازه‌ای با قدرت بود که هیچ یک از پیروان «میر» به آن درجه نرسیده‌اند. میرزا علاوه بر مشق و کتابت، کتیبهنویسی نیز می‌کرد و از کتیبههای او در همان روستای زادگاهش روی تخته و تیر آثاری موجود است. کارش را با نویسندگی در دفتر لشگر (اداره حسابداری وزارت جنگ) آغاز کرد که ریاست آن با میرزا اسدالله، پدر میرزا آقاخان نوری، بود. سپس در دورۀ فتحعلی‌شاه قاجار مدتی در کرمان در دستگاه الله‌وردی میرزا، پسر بزرگ شاه قاجار، در سمت نویسندگی و انشاء، منشی الله‌وردی میرزا شد. پس از آن لشگرنویسی توپخانه، قورخانه و کشیکخانه را در پایتخت به عهده گرفت. او چندی حکومت قزوین و بروجرد را عهدهدار بود. میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام فراهانی و عباسمیرزا نایبالسلطنه او را بزرگ میداشتند. میرزا بیست سال در آسایش به سر برد، اما به سبب سیل بزرگی که در تاکر رخ داد، اموالش را از دست داد و در تهران نیز، در دوران محمدشاه، با قتل قائم‌مقام فراهانی که از حامیان میرزا عباس بود، از مناصب دولتی برکنار شد (1251ق). میرزا در دورۀ اوج هنرش قطعاتی را به فرمان فتحعلی‌شاه از روی خطوط میرعماد نگاشته است، که پاره‌ای از آنها در کتابخانۀ کاخ گلستان و نزد مجموعه‌داران نگهداری میشوند. علاوه بر این، سه قرآن مجید کتابت کرده، که یکی از آنها در فلسطین اشغالی، در جوار مدفن بهاءالله، نگهداری میشود.
برخی دیگر از آثار
- کتابت ترجمهٔ فارسی یک نسخۀ زادالمعاد تألیف محمدجعفر قمی، به خط نستعلیق، با رقمِ «حرره‌الفقیر عباس نوری، ۱۲۲۵»
- کتابت یک نسخه کتاب فارسی در اخلاق تألیف محمد فاضل، به خط نستعلیق و چند صفحهٔ آخر به خط‌های ریحان، ثلث، نسخ، رقاع و شکسته نستعلیق، با رقمِ «لهذا این کمترین چاکران... عباس نوری... وقع الفراغ من تسوید هذا الرسالهٔ الشریفهٔ فی...۱۲۳۷...»
- یک قطعه سیاه‌مشق، به قلم چهاردانگ و دودانگ عالی، با رقمِ «مشق فقیر عماد، در دارالخلافه تهران... عباس نوری از خط استادی میرعمادالحسنی رحمهٔ الله نقل نمود، سنهٔ دو هزار و دویست و سی و هفت»
- دو قطعه، به قلم نیم دودانگ و کتابت جلی عالی، با رقمِ «... بندهٔ درگاه عباس نوری... سنهٔ ۱۲۳۷»
- یک قطعهٔ بزرگ، به قلم شش‌دانگ و دودانگ عالی، با رقم: «الفقیر الحقیر المذنب، عباس نوری غفرله سنهٔ ۱۲۴۹»