آیزنهاور، دوایت دیوید (آیک) (۱۸۹۰ـ ۱۹۶۹)

آیزِنهاوِر، دوایت دِیوید (آیک) (۱۸۹۰ـ ۱۹۶۹م)(Eisenhower, Dwight David (\'Ike))

دوایت دیوید (آیک) آیزنهاور Dwight David (\'Ike) Eisenhower
زادروز	تکزاس ۱۸۹۰م
درگذشت	۱۹۶۹م
ملیت	امریکایی
تحصیلات و محل تحصیل	آکادمی نظامی وست پوینت (۱۹۱۵م)
شغل و تخصص اصلی	دولتمرد
گروه مقاله	تاریخ جهان

دوایت دیوید آیزنهاور

سی‌وچهارمین رئیس‌جمهور امریکا (۱۹۵۳ـ۱۹۶۰م) از حزب جمهوری‌خواه. در جنگ جهانی دوم ژنرال و فرمانده نیروهای متفقین در ایتالیا (۱۹۴۳م)، سپس فرمانده حملۀ متفقین به اروپا و از اکتبر ۱۹۴۴م فرمانده کل ارتش‌های متفقین در غرب بود. در مقام ریاست جمهوری به پیشبرد منافع تجاری در داخل و جنگ سرد در خارج پرداخت. ریچارد نیکسون معاون او بود. در تکزاس زاده شد. در آکادمی نظامی وست پوینت تحصیل کرد (۱۹۱۵م) و پیش از جنگ جهانی دوم مناصب ستادی و فرماندهی گوناگونی داشت. فرمانده کل نیروهای امریکایی و بریتانیایی در حمله به شمال افریقا در نوامبر ۱۹۴۲م و فرمانده حملۀ متفقین به سیسیل در ژوئیۀ ۱۹۴۳م بود و تسلیم‌شدن ایتالیا را در ۸ سپتامبر همان سال اعلام کرد. در دسامبر ۱۹۴۳م فرمانده نیروی اعزامی متفقین برای حمله به اروپا بود و در دسامبر سال بعد به درجۀ ژنرالی نیروی زمینی ارتقا یافت. پس از جنگ، فرماندهِ نیروهای اشغالگر امریکا در آلمان بود و در بازگشت به امریکا، رئیس ستاد شد. رئیس دانشگاه کلمبیا و ستادهای مشترک نیروهای مسلح (۱۹۴۹ـ۱۹۵۰م) نیز بود. در ۱۹۵۰ فرمانده کل قدرت‌های متفقین در اروپا شد و نیروهای دفاعی را در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) سازمان‌دهی کرد. با استعفا از ارتش (۱۹۵۲م)، برای رسیدن به مقام ریاست جمهوری مبارزه کرد؛ سرانجام انتخاب شد و در دور بعد نیز با آرای بیشتری نسبت به دور قبل، دوباره در انتخابات پیروز شد (۱۹۵۶م). آیزنهاور در دوره‌ای از تَنِش داخلی و بین‌المللی، ریاست جمهوری امریکا را در دست داشت؛ اگرچه امریکای پس از جنگ، ثروتمند و روبه رشد بود. مهم‌ترین وقایع دوران ریاست جمهوری او پایان جنگ کره، رشد جنبش حقوق مدنی در امریکا، و جنگ سرد بود. پیشنهاد او برای خلع سلاح و کنترل سلاح‌های هسته‌ای، به تشکیل نخستین همایش بین‌المللی استفادۀ صلح‌آمیز از انرژی اتمی با نظارت سازمان ملل متحد در ژنو انجامید (۱۹۵۵م). کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش ایران در دوران ریاست جمهوری او انجام شد.

---