میرآباد، شهرستان
میرآباد، شهرستان (County) Mirabad
واقع در غرب شمالی ایران و جنوب غربی استان آذربایجان غربی، به مرکزیت اداری شهر میرآباد. در فروردین سال 1402ش، براساس مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 24 اسفند 1401ش، ضمن تغییرات و اصلاحاتی در شهرستان سردشت و بخش وزینۀ آن شهرستان و با انتزاع بخش وزینه از سردشت ایجاد شده است. این منطقه از نخستین دوره‌های تاریخی ایران، به دلیل مجاورت با قلمرو تمدن‌های بین‌النهرین و اورارتوها و شرایط اقلیمی مناسب، دارای آبادی‌های پررونقی بوده است. پس از آن نیز با قدرت گرفتن حکومت‌های مرکزی ایران (مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان و در دوره‌های پس از اسلام)، این نواحی همواره دارای آبادانی و مورد توجه مراکز قدرت و جوامع روستایی بوده است. این منطقه، از اواخر حکومت قاجار تا اواسط دهۀ 1330ش همواره محل منازعات خوانین محلیِ کرد و حکومت مرکزی بود. وزینه از اواخر دهۀ 1340ش تا ابتدای سال 1402ش از توابع شهرستان سردشت بوده است.
شهرستان میرآباد متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با بیش از 120 روستای مسکونی) و 1 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های ساوان[۱] و گورک نعلین[۲]، به مرکزیت شهر میرآباد)، و بخش زاب[۳] (مشتمل بر دهستان‌های ملکاری شرقی[۴] و ملکاری غربی[۵]، به مرکزیت روستای واوان[۶]). آبادی میرآباد در سال 1379ش به شهر ارتقاء یافته است. با توجه به جمعیت بخش وزینه در سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان میرآباد حدود 23هزار نفر برآورد می‌شود که بیش از یک‌چهارم این مقدار ساکن شهر میرآباد و باقی ساکن نقاط روستایی بوده‌اند. شهرستان میرآباد در جنوب با شهرستان سردشت، در شرق با شهرستان مهاباد، در شمال با شهرستان پیرانشهر، و در غرب با مناطق شرقِ شمالی کشور عراق محدود شده است.
این شهرستان با ارتفاع ۱,۳۹۰متر (در مرکز آن) و اقلیم معتدل کوهستانی و نیمه‌مرطوب، در دامنه‌های زاگرس شمالی قرار گرفته است. بیشتر زمین‌های شهرستان، شامل ناهمواری(کوه‌ها و دره‌ها)ی کوهستان زاگرس می‌شود که با جنگل‌های بلوط، بلندمازو[۷] (از تیرۀ بلوط‌ها) و برخی تیره‌های سروها پوشیده شده است. از لحاظ عارضه‌نگاری، ناحیۀ میانی شهرستان به صورت دره‌ای شمالی-جنوبی کشیده شده و غرب و شرق آن را ارتفاعات زاگرس محصور کرده است. ارتفاع این کوه‌ها به‌ویژه در بخش غربی و شمال غربی نسبتاً بالاست و ارتفاعات مرز ایران و عراق را تشکیل می‌دهند. با وجود دشت‌های بین کوهی، بیش از 90درصد آبادی‌های میرآباد در مناطق کوهستانی و جنگلی بنا شده‌اند و تعداد روستاهایی که در دشت قرار دارند به بیشتر از 10 آبادی نمی‌رسد. رودخانۀ زاب کوچک به صورت جریان شمالی - جنوبی در این شهرستان جریان دارد و پس از عبور از میرآباد و سپس سردشت وارد عراق شده و به دجله می‌پیوندد. مردم شهرستان میرآباد، کردزبان (با گویش سورانی) و سنی شافعی هستند. شغل عموم آنها کشاورزی، دامداری و باغداری، و مهم‌ترین محصولاتشان انگور، سیب، گندم و سایر غلات و حبوبات، محصولات دامی و لبنی، عسل و سیب زمینی است. به دلیل ناهمواری، بیشتر کشاورزی این شهرستان به صورت دیم است.