مونته وردی، کلاودیو جووانی (۱۵۶۷ـ۱۶۴۳م)

مونته‌وردی‌، کلاودیو جووانّی‌ (۱۵۶۷ـ۱۶۴۳م) (Monteverdi, Claudio Giovanni)

کلاودیو جووانی مونته وردی Claudio Giovanni Monteverdi
زادروز	کرمونا ۱۵۶۷م
درگذشت	۱۶۴۳م
ملیت	ایتالیایی
شغل و تخصص اصلی	آهنگ ساز
آثار	افسانه اورفیوس (۱۶۰۷)؛ تاج گذاری پوپه آ (۱۶۴۲)
گروه مقاله	موسیقی
خویشاوندان سرشناس	کلاودیا کاتانیو (همسر)

کلاودیو جووانی مونته وردی

آهنگ‌ساز ایتالیایی. با آثاری همچون افسانۀ اورفئوس (۱۶۰۷) و تاج‌گذاری پوپه‌آ (۱۶۴۲) نقش مهمی در پیشرفت و تکامل اپرا ایفا کرد. علاوه‌بر آن، مادریگال‌ها، موتت‌ها، و آثار مذهبی نیز می‌ساخت که از آن میان به وسپرها (۱۶۱۰) می‌توان اشاره کرد. مونته‌وردی در کرِمونا به‌دنیا آمد. از حدود ۱۵۹۱ تا ۱۶۱۲ به دوکِ مانتوا خدمت می‌کرد، و از ۱۶۱۳ سرپرست موسیقی کلیسای سان مارکو، در ونیز بود. نخستین کسی بود که از یک ارکستر استفاده کرد و قابلیت‌های نمایشی فرم اپرایی را نشان داد. مونته‌وردی پسر یک پزشک بود. در گروه کر کلیسای جامع کرِمونا آواز می‌خواند و از اینجِنیری تعلیم می‌گرفت، سپس ارگ‌نواز و نوازندۀ ویول شد و در ۱۵۸۳، در ۱۶‌سالگی، مادریگال‌های مذهبی خود را انتشار داد. در حدود ۱۵۹۱ با سِمت نوازندۀ ویولا و خواننده به خدمت دوک مانتووا، وینچنتسو گنتساگا، درآمد، و در آن‌جا با کلاودیا کاتانئو، هارپ‌نواز، ازدواج کرد. احتمالاً ائورودیکه اثر پِری را در سال ۱۶۰۰ در فلورانس شنید و در ۱۶۰۲ استاد موسیقی دربار مانتووا شد. همسرش در ۱۶۰۷ پس از یک بیماری طولانی درگذشت، و همان سال مونته‌وردی نخستین اپرای خود، افسانۀ اورفئوس، را به‌پایان رساند؛ قدیمی‌ترین اپرایی که تا امروز هم مرتب اجرا می‌شود. اپرای بعدی او، آریانا، که اکنون تمامی آن غیر از قسمت معروف «شکوه و زاری» مفقود شده است، شهرت گسترده‌ای برای او به‌همراه داشت. در همان حال مونته‌وردی نخستین کتاب از پنج کتاب مادریگال‌های خود را نوشت، که اهمیت‌شان در پیشرفت این‌گونه کم نیست. در ۱۶۱۰ مجموعۀ آثار کلیسایی خود، وسپرها، را به پاپ پل پنجم اهدا کرد؛ در این اثر، از کرال آغازین برمبنای توکاتای اورفئوس تا ماگنیفیکات پایانی، حرکت موسیقی برای نخستین‌بار از کاربرد خصوصی به‌سوی عرصه‌های همگانی آشکار است. در ۱۶۱۳ از سوی ونیز به او سِمت مائستروی کلیسای سان مارکو داده شد، که برترین منصب کلیسایی در شمال ایتالیا است. مونته‌وردی تا پایان عمر در ونیز ماند و آثار کلیسایی عظیم و شگفت‌انگیزی را به دستاورد قبلی خود افزود؛ او تا آن زمان آثار کلیسایی فراوان و مادریگال‌های متعددی ساخته بود. موسیقی کلیسایی او با به‌کارگیری معماری خاص کلیسای سان مارکو جلوه‌های فوق‌العاده‌ای را ایجاد کرد، زیرا ساختمان این کلیسا به گروه‌های سازی و آوازی امکان می‌داد تا از‌هم جدا باشند و جلوه‌های آنتی‌فونال پدید آورند. ۹ کتاب مادریگال از قطعه‌های کوچکِ ۱۵۸۷ تا فرم‌های بی‌نهایت بسط‌یافتۀ کتاب هشتم در ۱۶۳۸ تشکیل شدند. مونته‌وردی در ۱۶۳۰ پس از گریختن از طاعون ونیز به ‌لباس روحانیت درآمد. در ۱۶۳۹ دومین سالن اپرای عمومی ونیز، تئاتر دئی سانتی جووانی اِ پائولو، با اپرای آدونیس مونته‌وردی گشایش یافت، و آریانا نیز همان سال با آغاز فعالیت تئاترو دی سان مویزه به اجرای مجدد رسید. دو اپرای دیگر نیز از این دوره به‌جا مانده‌اند: بازگشت اولیس به وطن (۱۶۴۱)، و آخرین اپرای او تاج‌گذاری پوپه‌آ، که امروزه با انواع و اقسام ویراست‌ها در همه‌جا به‌اجرا درمی‌آید. کار مونته‌وردی در این گونه (ژانر)، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و تأثیر فراوانی بر ساختار اپرا در این دوران اولیه گذاشته است. در معنای وسیع‌تر، مونته‌وردی چهره‌ای بسیار مهم در ایجاد انگیزۀ تحول بود، تحولی که در آن موسیقی غیرمذهبی و موسیقی برای عموم مردم اهمیتی فزاینده می‌یافت. از‌جمله آثار اوست: اپرا جدال تانکردی و کلوریندا (از روی تاسّو، ۱۶۲۴). باله‌ها مجلس رقص ناسپاسان (۱۶۰۸) و تیرزیاس و کلوریس (۱۶۱۹). آوازی مس‌ها، ماگنیفیکات‌ها، و مزامیر؛ سانکتا ماریا برای خواننده و هشت ساز؛ ۴۰ مادریگال مذهبی؛ ۲۱ کانتسونتو برای سه خواننده، مادریگال‌های عشق و جنگ ؛ ۲۵ اسکرتسوی موسیقایی برای یک تا سه خواننده (۱۶۰۷).

 

---