آلبانی
آلبانی (Albania)
| آلبانی | |
|---|---|
| نام فارسی | آلبانی |
| نام لاتین | Albania |
| نظام سیاسی | جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری |
| جمعیت | 3,195,000 نفر |
| موقعیت | اروپای شرقی، بر ساحل شرقی دریای آدریاتیک |
| پایتخت | تیرانا |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | 111/1 |
| رشد سالانه (درصد) | 0.6- |
| شهرهای اصلی | تیرانا، بِرات، دورِس،اِلباسان، فیِر، کوریتسا، لوشنیا، اِشکودر و ولوره |
| زبان | آلبانیایی |
| مساحت (کیلومتر مربع) | 28750 کیلومتر مربع |
موقعیت. کشور آلبانی، که به گویش بومی اِشکیپنی[۱] یا اشکیپری نام دارد، در اروپای شرقی، بر ساحل شرقی دریای آدریاتیک، جنوب مونته‌نگرو و در غرب کشورهای مقدونیه و یونان واقع است. ۲۸,۷۵۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و پایتخت آن شهر تیرانا[۲] است.
سیمای طبیعی. جمهوری آلبانی که در ساحل غربی شبه‌جزیرۀ بالکان جای دارد، سرزمینی کوهستانی است. نواحی شمالی آن را بخشی از کوه‌های آلپ، با نام آلپ‌های شمال آلبانی[۳] (به گویش آلبانیایی‌ها، بی‌یِشکاته نِمونا[۴]) با ارتفاع ۲هزار تا ۲,۶۰۰ متر، فراگرفته و نواحی مرکزی و شرقی را رشته‌کوه‌های پیندس[۵] تشکیل داده است که روبه شرق بر ارتفاع آن‌ها افزوده می‌شود. بلندترین نقطۀ این کشور، کوه کوراب[۶] با ارتفاع ۲,۷۶۴ متر، در مرز کشور مقدونیه جا دارد. این کوه‌ها در غرب به جلگۀ ساحلی پست و پهناوری منتهی می‌شود که از مرز مونته‌نگرو در شمال تا خلیج وِلوره[۷] در جنوب گسترده است. رودخانه‌های بسیاری که همگی از ارتفاعات شرقی رو به غرب جریان دارند، این کشور را مشروب می‌کنند و مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از رودخانۀ درین[۸] با درازای ۲۸۲ کیلومتر در شمال، اِشکومبین[۹] با (۸۱ کیلومتر)، سِمان[۱۰]، (۲۵۳ کیلومتر)، در نواحی مرکزی و ویوسا[۱۱]، (۲۳۸ کیلومتر)، در جنوب. دریاچه‌های مرزی اسکوتاری[۱۲] در مرز مونته‌نگرو، اوخرید[۱۳] در مرز مقدونیه، و پرسپا[۱۴] در مرز مشترک مقدونیه و یونان و آلبانی نیز از مهم‌ترین و چشمگیرترین عوارض آبی این سرزمین به‌شمار می‌آیند. کرانه‌های کشور آلبانی از بریدگی‌ها، خلیج‌ها، خورها، و مرداب‌های بسیاری تشکیل شده که خلیج وِلوره عمده‌ترین آن‌هاست و جزیرۀ سازان[۱۵]، با مساحت ۵ کیلومتر مربع، در مدخل همین خلیج، بزرگ‌ترین جزیرۀ کشور آلبانی است. آلبانی از نظر اداری و جغرافیایی به ۳۶ بخش تقسیم می‌شود و مهم‌ترین شهرهای آن عبارت‌اند از تیرانا، بِرات، دورِس[۱۶]، اِلباسان[۱۷]، فیِر[۱۸]، کوریتسا[۱۹]، لوشنیا[۲۰]، اِشکودر[۲۱]، و ولوره. اقلیم این کشور، مدیترانه‌‌ای است و کوهستان‌های شرقی آن زمستان‌های سرد و پربرف دارد. بارندگی‌های آن عمدتاً در زمستان است و در تابستان‌ها گرم و خشک و آفتابی است. میانگین دمای هوای شهر تیرانا در دی‌ماه ۶.۸ درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۲۴ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن بالغ بر ۱,۳۵۳ میلی‌متر است.
اقتصاد. آلبانی از فقیرترین کشورهای اروپایی است و دولت آن با مشکلات اقتصادی بسیاری روبه‌روست؛ تلاش برای نو‌سازی و پیشبرد کشور و جبران کمبودها و نواقص گذشته و تأمین نیازهای روزانۀ مردم، که بیشتر در روستاها و در سطحی کاملاً ابتدایی زندگی می‌کنند؛ اولویت‌دادن به کشاورزی و توسعۀ آن؛ ارتقای صنعت گردشگری؛ کاوش و بهره‌برداری از منابع بکر و دست‌نخوردۀ زیرزمینی؛ خصوصی‌سازی مالکیت‌ها و کارخانه‌ها؛ و تشویق و حمایت صنایع کوچک و تأمین مسکن. ازجمله مسائل پیش روی سیاست اقتصادی کشور آلبانی است. آلبانی از نظر تولید نیروی برقابی[۲۲] در موقعیت خوبی قرار دارد و تولید نیروی الکتریسیتۀ آن در سال ۲۰۰۰ معادل ۱.۶۷میلیون کیلووات بوده است. بررسی‌های زمین‌شناختی، که از ۱۹۹۱م با جدیت دنبال شده، از وجود منابع نسبتاً عظیم نفت تا میزان ۱۶۵میلیون بشکه و ذخایر گاز تا ۲میلیارد متر مکعب در زیر آب‌های ساحلی این کشور خبر می‌دهد. آلبانی علاوه بر ذخایر گران‌بهای نفت و گاز طبیعی، از نظر منابع زیرزمینی دیگری چون لیگنیت، کروم، مس، نیکل، و آهن نیز غنی است و کنسرسیومی متشکل از شرکت‌های انگلیسی و ایتالیایی، بهره‌برداری از آن را برعهده گرفته‌اند. صنعت آلبانی هنوز در مرحلۀ ابتدایی و محدود است؛ تولید مصنوعات کشاورزی، منسوجات و پوشاک، مواد نفتی، سیمان و تا حدی نیز مواد شیمیایی ازجمله فرآورده‌های صنعتی آن به حساب می‌آیند.
حکومت و سیاست. براساس قانون اساسی ۱۹۹۸م، نوع حکومت این کشور جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. نهاد قانون‌گذاری این کشور، موسوم به مجلس خلق، از ۱۴۰ نماینده تشکیل شده است که برای چهار سال برگزیده می‌شوند. رئیس‌جمهور با رأی اکثریت نمایندگان مجلس و برای پنج سال انتخاب می‌شود و رهبر حزب حائز اکثریت، مقام اجرایی نخست‌وزیری و تشکیل هیئت دولت را برعهده دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت آلبانی حدود ۳,۱۹۵,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۰م) و تراکم نسبی آن به ۱۱۱.۱ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. روند افزایش جمعیت این کشور ۰.۶- درصد است و ۹۵ درصد از آنان را آلبانیایی‌ها تشکیل می‌دهند. ۷۰ درصد از مردم آن مسلمان‌اند و آلبانیایی زبان رسمی آنان است و حدود ۵۸ درصد از جمعیت آن در روستاها به‌سر می‌برند. میانگین امید به زندگی در آلبانی ۷۵ سال است و ۸۴ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. آلبانیایی‌ها از تبار قوم ایلیریای باستان و از نژاد هندو‌اروپایی‌اند. این سرزمین در ۱۶۸پ‌م ضمیمۀ امپراتوری روم شد و ایلیریکوم نام گرفت. آلبانی از قرون ۳ تا ۵م مورد هجوم و تاخت‌وتاز اسلاوها قرار گرفت و از قرن ۶ تا ۱۳م بخشی از امپراتوری بیزانس بود. طی جنگ‌های ۱۴۴۳ تا ۱۴۶۸م به تصرف امپراتوری عثمانی درآمد و آیین اسلام در آن‌جا رواج یافت. در ۱۹۱۲م زمزمه‌های استقلال‌خواهی ملت‌های بالکان و ازجمله مردم آلبانی آغاز شد و ترکان عثمانی را وادار کرد با استقلال داخلی آن موافقت کنند. با آغاز جنگ‌های بالکان، آلبانی استقلال خود را رسماً اعلام کرد و اعضای کنفرانس لندن از آن حمایت کردند و در ۱۹۲۰م به عضویت جامعۀ ملل درآمد. در پایان جنگ جهانی دوم ارتش سرخ آن را تصرف کرد و حزب کمونیست آلبانی به رهبری انور خوجه زمام امور کشور را در دست گرفت. آلبانی تا زمان مرگ انور خوجه (۱۹۸۵م) در پشت پردۀ آهنین قرار داشت، و در ۱۹۹۱ نخستین انتخابات آزاد در آن برگزار شد و نظام جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری برای ادارۀ این کشور برگزیده شد.
برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به: بالکان، اسلام_در_بالکان بوگومیل‌ها